Portal

Ιωάννα-Μαρία Μπέκα

Όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε πως παρόλο που ο κόσμος εξελίσσεται, οι γνώσεις μας για τους ΑΜΕΑ και τις ανάγκες τους είναι λιγοστές. Ακόμα και αυτά που προσπαθούμε να τους παρέχουμε είναι ελλειπή ή στη πραγματικότητα τους περιορίζουν περισσότερο από ότι τους βοηθούν (πχ οι απότομες, πολύ ψηλές ράμπες που είναι αδύνατον να ανέβουν). Ο ιμπελισμός ή η αναπηροφοβία δεν περιορίζεται στις λέξεις, ούτε κάποιος καθίσταται αναπηροφοβικός επειδή πάρκαρε σε πάρκινγκ ΑΜΕΑ. Είναι κάτι βαθύτερο, που αναπαράγεται από τις λέξεις, τις ταινίες που θα δούμε στις οποίες πάντα οι ΑΜΕΑ είναι απόκληροι, στα βλέμματα που έχουμε μάθει να ρίχνουμε σε ότι δεν μας μοιάζει.

Τι είναι ο ιμπελισμός όμως; Είναι η οποιαδήποτε διάκριση ή κοινωνική προκατάληψη απέναντι σε άτομα με αναπηρία. Κάποιοι πιστεύουν πως αυτά τα άτομα βιώνουν τον ρατσισμό και το μίσος μόνο μέσω προσβλητικών λέξεων και βιαιοπραγιών, παρόλα αυτά τα παραπάνω είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Από παιδιά μας διδάσκουν πως υπάρχει το φυσιολογικό και το αφύσικο, το σωστό και το λάθος και ίσως σε ιατρικά θέματα να ισχύει αυτό, αλλά όχι σε ανθρώπινο επίπεδο.Έχουμε μάθει πως τα παιδιά με αναπηρία πρέπει να πηγαίνουν σε διαφορετικό σχολείο σε αντίθεση με τα αρτιμελή παιδιά, πως τα άτομα με αναπηρία δεν μπορούν να διαβάσουν, να παίξουν και να έχουν τη δίκη μας κοινωνική ζωή.

Σίγουρα δεν μπορούμε να βάλουμε την ταμπέλα του ρατσιστή σε όλη την ανθρωπότητα, όμως μπορούμε να συμφωνήσουμε πως η άγνοια και η αναληθής ενημέρωση πολλές φορές μας έχουν οδηγήσει σε αμφιλεγόμενες συμπεριφορές. Η κοινωνία μας είναι ιμπελιστική, οι υποδομές της, αυτά που έχει να προσφέρει και οι ευκαιρίες που δίνει.

Όλα αυτά είναι μέρος μιας απαρχαιωμένης αντίληψης, πως τα άτομα με αναπηρία είναι ντεφάκτο κατώτερα και χρειάζονται «φτιάξιμο». Όπως ακριβώς με το σεξισμό, την ομοφοβία και τον ρατσισμό, η αναπηροφοβία κατηγοριοποιεί μια ομάδα ανθρώπων σε κάτι λιγότερο από κάτι άλλο. Η ανάπηροφοβία δυστυχώς υπάρχει σε πολλές πτυχές της ζωής μας, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Οι υποδομές μας σχεδόν ποτέ δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν επαρκώς τα άτομα με κινητικά προβλήματα. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν δίνει σε αυτά τα παιδιά τα εφόδια που χρειάζονται για να πετύχουν ότι ακριβώς και οι αρτιμελείς άνθρωποι, αντιθέτως περιθωριοποιεί και κατηγοριοποιεί αυτούς τους ανθρώπους σύμφωνα με αυτά που δεν μπορούν να κάνουν και όχι σύμφωνα με αυτά που μπορούν να πετύχουν με τα σωστά μέσα. 

Αποκλείουμε αυτούς τους ανθρώπους από δουλειές, φιλίες, ερωτικές σχέσεις γιατί εμείς οι ίδιοι πιστευτούμε πως δεν θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε αν ήμασταν στην θέση τους. Ο κόσμος μας είναι φτιαγμένος για να πιστεύουμε πως αυτοί οι άνθρωποι δεν μπορούν, η γλώσσα μας έχει πάρει ακόμα και ιατρικούς όρους και τους έχει μετατρέψει σε προσβλητικές,υποτιμητικές λέξεις. Αποκαλώντας κάποιον χαϊδευτικά ή κοροϊδευτικά με μια από αυτές τις λέξεις εντείνει το πρόβλημα αναπηροφοβιας. Εντείνει τον ρατσισμό, την περιθωριοποίηση και ταυτόχρονα ριζώνει στο ανθρώπινο μυαλό η αντίληψη πως η αναπηρία είναι κάτι υποδεέστερο.

Ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την αναπηρία. Ένα παράδειγμα είναι τα λεγόμενα «φίλτρα», που υπάρχουν στα κινητά μας τηλέφωνα και πολλές φορές έχουμε χρησιμοποιήσει παραμορφώνοντας το πρόσωπο ή τη φωνή ενός φίλου γελώντας. Και κάποιος θα ρωτήσει: «μα πώς αυτό χαρακτηρίζεται ως αναπηροφοβια;» Και θα αποφανθώ πως τα φαινομενικά αστεία φίλτρα είναι άλλος ένας τρόπος για να εξυμνήσουμε το «νορμάλ» και να γελάσουμε με αυτό που είναι τόσο μακριά μας. Γελάμε βλέποντας τον φίλο μας διαφορετικό από αυτό που προστάζουν οι κοινωνικές νόρμες, με διαφορετική φωνή, πιο αργή, ίσως πιο ψεύδη ή με παραμορφωμένο πρόσωπο. Όλα τα προαναφερόμενα πολλές φορές είναι χαρακτηριστικά των ατόμων με αναπηρία, χαρακτηριστικά που εμείς δεν έχουμε και ενώ στον δρόμο θα πούμε «κρίμα», στα φίλτρα τα απολαμβάνουμε και τα διακωμωδούμε.

Οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται υποστήριξη και όχι λύπηση. Χρειάζονται ισάξια μεταχείριση, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο παρέχοντας τους τα όπλα για να σταθούν δίπλα μας. Πρέπει να πλησιάσουμε την ζωή έξω από το συνηθισμένο, έξω από τα δεδομένα, τις κατηγοριοποιήσεις , τις γενικεύσεις. Ήρθε η ώρα να αντιληφθούμε πως το διαφορετικό είναι όμορφο, χαώδες και αναγκαίο για την εξέλιξη όλων μας.