Portal

Μιχαέλλα Χρυσοστόμου

Η ρητορική μίσους είναι ένα φαινόμενο που το συναντάμε παντού και μας αφορά όλους. Εκδηλώνεται και σε ενήλικες και σε έφηβους αλλά και σε παιδιά. Συγκεκριμένα ένα μέρος που βλέπουμε και ακούμε συχνά περιστατικά ρητορικής μίσους είναι στα σχολεία.

Όλοι μας, ανεξαρτήτως ηλικίας υπήρξαμε κάποια στιγμή μάρτυρες ή θύματα ρητορικής μίσους στο σχολείο. Είτε αυτό ήταν σωματική είτε λεκτική βία. Συμβαίνει στα προαύλια των σχολείων, αλλά και μέσα στις σχολικές τάξεις. Συγκεκριμένα στο σχολείο εκδηλώνεται με τη μορφή διακρίσεων που αφορούν την εξωτερική εμφάνιση, το βάρος του σώματος, την κοινωνική θέση, την καταγωγή, την εθνικότητα, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και σε οποιαδήποτε έκφραση της διαφορετικότητας.

Η ρητορική μίσους, με οποιανδήποτε μορφή, όταν εκδηλώνεται πλήττει όλους ανεξαρτήτως, θύτες, θύματα και κοινωνικό σύνολο. Δημιουργεί αίσθημα κατωτερότητας στα θύματα και αναταραχή στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον.

Η ρητορική μίσους εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους μέσα στο σχολείο. Δεν θα ήταν υπερβολή να αναφέρουμε ότι αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες της βίας στο σχολείο, καθώς οι διακρίσεις είναι εμφανείς.

Σύμφωνα με το ψυχολόγο-παιδοψυχολόγο Τσουματίδη Γιάννη “Οι βασικές αιτίες έχουν να κάνουν με το χαρακτήρα του παιδιού το οποίο ασκεί την ενδοσχολική βία, και το οικογενειακό περιβάλλον από το οποίο προέρχεται. Πιο συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά τα οποία κάνουν bullying σε άλλα παιδιά προέρχονται από ένα βίαιο οικογενειακό περιβάλλον, ένα περιβάλλον με οικονομικά προβλήματα, ή προβλήματα μέσα στην οικογένεια, όπως ένα διαζύγιο το οποίο έχει τραυματίσει ψυχολογικά το παιδί. Μια άλλη αιτία είναι το σχολικό περιβάλλον, κατά πόσο το σχολικό κλίμα ευνοεί τέτοια κρούσματα με τη αδιαφορία του κυρίως. Επιπλέον, η επαγρύπνηση των γονιών σε τέτοια θέματα και κατά πόσο ενεργοποιούνται οι γονείς των παιδιών τα οποία ασκούν σε συμμαθητές τους την ενδοσχολική βία, εφόσον ενημερωθούν από το σχολείο. Τέλος, μια σημαντική παράμετρος είναι τα πρότυπα τα οποία περνούν στα παιδιά μέσω των MME. Βίαια πρότυπα και ήρωες, οι οποίοι κερδίζουν δημοφιλία και φήμη δείχνοντας ένα σκληρό και δυναμικό πρόσωπο είναι μια βασική αιτία, η οποία μέσω μίμησης περνάει στη συμπεριφορά των παιδιών και κυρίως σε παιδιά στα οποία οι γονείς τους για διάφορους λόγους δεν αποτελούν πρότυπα συμπεριφοράς.”

Αναζητώντας πολλές φορές όμως τις αιτίες του φαινόμενου, δεν βλέπουμε αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας. Ζούμε σε μία ανταγωνιστική κοινωνία και όλο αυτό το ατομικιστικό πνεύμα που μας διακατέχει μεταφέρεται αυτούσιο στο σχολείο.

Με αποτέλεσμα τα επακόλουθα να είναι αρκετά εμφανή. Δηλαδή τα στερεότυπα, η  επιθετικότητα, η αδιαφορία για την αξία του ανθρώπινου όντος, η έλλειψη πλουραλισμού και ανεκτικότητας. Καταλήγουμε στο ότι πρέπει κάθε φορά που κάποιος γονιός θα εκφράσει μία άποψη μπροστά στο παιδί του να πρέπει να σκεφτεί ξανά και ξανά πόσο μπορεί να επηρεάσει την ψυχολογία και νοοτροπία του παιδιού.

Τέλος, για να καταπολεμήσουμε αυτό το φαινόμενο, πρέπει το Υπουργείο Παιδείας να ορίσει κάποιους συγκεκριμένους κανόνες, έτσι ώστε να γίνει ο κατάλληλος σχεδιασμός με τον οποίο η αλληλοκατανόηση, κυρίως όμως  ο σεβασμός και η συνεργασία να βρουν πρόσφορο έδαφος.

Η βία προκαλεί βία

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά περιστατικά ρητορικής μίσους  στα σχολεία. Οι οικονομικές ανισότητες, οι καινούριες μορφές ψυχαγωγίας, ο ρατσισμός, η έλλειψη του χρόνου των γονέων και τα λάθος πρότυπα που έχουν τα παιδιά και οι έφηβοι σήμερα, είναι κάποιες από τις αιτίες που ευνοούν τις παραβατικές συμπεριφορές. Η άσκηση βίας έχει ως επακόλουθο την αντίδραση και την εκδικητική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα η βία να προκαλεί τη βία. Η βία μπορεί να είναι σωματική, ψυχολογική αλλά και λεκτική. Εδώ να τονίσουμε ότι πολλές φορές η ψυχολογική βία μπορεί να είναι χειρότερη και πιο επιβλαβής για το παιδί, αφού η ψυχολογική βία επηρεάζει τη ψυχοσύνθεση του παιδιού και τα σημάδια που αφήνει δεν επουλώνονται εύκολα, μπορεί και ποτέ.

Πολλές φορές, τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί γίνονται έρμαια των καταστάσεων, μη γνωρίζοντας το πώς θα αντιμετωπίσουν ανάλογα περιστατικά χωρίς να προκαλέσουν περαιτέρω προβλήματα, όπως το στιγματισμό του παιδιού και την άδικη επίρριψη ευθυνών. Πολλοί είναι οι εκπαιδευτικοί που καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με έντονες αντιπαραθέσεις και επιθέσεις από τους ίδιους τους γονείς. Οι γονείς, όπως και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σε συνεχή επικοινωνία και συνεργασία για να μπορούν να βοηθούν από κοινού στην βελτίωση της συμπεριφοράς των παιδιών.

Επιβάλλεται πλέον να βρεθούν λύσεις για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους στα σχολεία. Κύριο λόγο στη λύση του προβλήματος έχουν οι εκπαιδευτικοί, που ζουν καθημερινά μαζί με τα παιδιά και γνωρίζουν καλά την ψυχολογία τους. Έχοντας ως βασικό εφόδιο την αγάπη, το σεβασμό και το ενδιαφέρον τους προς τα παιδιά μπορούν να προλάβουν ή να θεραπεύσουν πολλές δυσάρεστες καταστάσεις. Κύριος στόχος τους να είναι η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, και του σεβασμού στο συνάνθρωπό τους. Επίσης οι εκπαιδευτικοί πρέπει να καταστήσουν σαφές πως ο κάθε μαθητής έχει τη δική του αξία και μοναδικότητα. Να καλλιεργήσουν τέτοιο κλίμα, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα, ασφαλή και προστατευμένα. Τέλος οι γονείς μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στο θέμα αυτό. Όταν έχουν έστω και ενδείξεις, για οποιανδήποτε κακή συμπεριφορά που πραγματοποιείται από τα παιδιά τους ή σε βάρος των παιδιών τους, να επικοινωνούν με το σχολείο για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση από κοινού. Να αναπτύσσουν ζεστή και φιλική σχέση με τα παιδιά τους, να καλλιεργούν το πνεύμα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού, ώστε αυτά να συζητούν μαζί τους τα απλά αλλά και τα σοβαρά θέματα που τα απασχολούν. Τέλος εννοείται πως πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση βίας προς τα παιδιά γιατί, ως γνωστόν, η βία γεννά βία.