Portal

Παναγιώτης Λιάκος

Την εξής φράση βρήκα πληκτρολογημένη, προ ολίγου καιρού, στα σχόλια ενημερωτικής σελίδας, στο Διαδίκτυο, η οποία περιέγραφε την δολοφονία γυναίκας από τον σύζυγο της στην Δάφνη και η οποία χρησιμοποιούσε τον όρο γυναικοκτονία για να περιγράψει το έγκλημα. Στις απαντήσεις του σχολίου αυτού, πλήθος ανθρώπων έσπευσαν να συμφωνήσουν με τον/την συντάκτη του σχολίου, απαιτώντας την διόρθωση του τίτλου σε ανθρωποκτονία, καθώς, όπως αφήνουν να εννοηθεί,  η περιγραφή του θύματος και η απόδοση φύλου σε αυτό είναι μάλλον μια πληροφορία αδιάφορη. Μάλιστα, σε απάντηση άλλου συντάκτη, που προσπαθούσε να εξηγήσει στους υπόλοιπους την σημασία της λέξης, ζήτησαν επιτακτικά να περιγράφεται από τούδε και στο εξής, ως ανδροκτονία, η δολοφονία με θύμα έναν άνδρα.

Παρότι τραγελαφικό το εξής σκηνικό, στο οποίο κατά τύχη έπεσα, άρχισα να αναρωτιέμαι. Σίγουρα το πρόβλημα δεν είναι ερμηνευτικό ή λεξιλογικό. Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι «ξέχασαν» εξίσου ελληνικές λέξεις όπως μητροκτονία, πατροκτονία, αδελφοκτονία, λέξεις που χρησιμοποιούνται εξίσου από τα μέσα, σε σχετικές υποθέσεις, και οι οποίες, θέλω να πιστεύω πως, τους είναι γνωστές και ξεκάθαρες ως προς το νόημα τους.

Για να είμαι ειλικρινής, αρνούμαι επ’ουδενί να θεωρήσω την παραπάνω ερώτηση ως κάτι περισσότερο από ένα κακό ανέκδοτο, το οποίο εκτός ότι παρουσιάζει την οξεία άγνοια του συντάκτη, βρίσκει πλήθος πολιτών που την ασπάζονται, και που αρνούνται να αναθεωρήσουν.

Σκέφτηκα, λοιπόν, από αυτό το βήμα που μου δίνεται, να δώσω και εγώ μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα, και πιο συγκεκριμένα να κάνω ευδιάκριτο τον λόγο, όσο πιο περιεκτικά μπορώ, που κάποιες φορές, αν όχι όλες, είναι απαραίτητο να επισημαίνουμε και να διακρίνουμε τα εγκλήματα, ειδικά όταν είναι επαναλαμβανόμενα και φανερώνουν ένα ευρύτερο πρόβλημα. Και οφείλουμε να μην κωφεύουμε, προσπαθώντας να παίξουμε «κρεμάλα» με τις λέξεις που τα περιγράφουν.

Ανθρωποκτονία, λοιπόν.

Ορός που θα ακούσουμε κυρίως στο δικαστήριο αλλά, ενίοτε και στην τηλεόραση. Θα ακούσουμε την είδηση « άνθρωπος σκότωσε άνθρωπο» και το μυαλό μας θα γαντζωθεί από αυτήν. Από εκεί και πέρα, δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα η αιτία ή η αφορμή. Ο νους μας έχει ήδη αποφασίσει για αυτό. Φανταζόμαστε σε δευτερόλεπτα ανθρώπους περιθωριακούς, «μαφιόζους», ίσως αντίζηλους. Και κάθε ένα από αυτά τα σενάρια διαδραματίζεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακρυά από εμάς, όσο πιο μακρυά γίνεται. Άλλωστε εμείς δεν έχουμε πάρε- δώσε με τέτοιους τύπους, έτσι δεν είναι; Ακούγοντας, μάλιστα την είδηση, μπορεί να μας ξεφύγει και κανένα «τι γίνεται στην χώρα μας;» ή κανένα « Σικάγο γίναμε». Και έπειτα, αλλάζουμε κανάλι ή καταναλώνουμε λιγότερο επώδυνες για τον ψυχισμό και την μοιρολατρία μας, ειδήσεις. Και έτσι όπως μάθαμε για αυτό το γεγονός, το ξεχνάμε κιόλας.

Φυσικά, αν χρειαζόταν ποτέ να περιγράψουμε σε κάποιον την επιτομή της ανθρωπότητας, μέσα σε μια φράση, ποιος θα δίσταζε να χρησιμοποιήσει τον όρο και το νόημα της λέξης, ανθρωποκτονία;

Τα πράγματα είναι διαφορετικά, όμως, όταν τα γεγονότα μας θυμίζουν πως οι άνθρωποι δεν είναι απλά μια γενικευμένη και αφηρημένη λέξη που μας περιγράφει όλους. Πίσω από την λέξη γυναικοκτονία δεν υπάρχει μόνο ο θάνατος ενός ανθρώπου. Κρυμμένες πίσω από αυτή την λέξη βρίσκονται χιλιάδες ιστορίες, με ισάριθμα θύματα, όμοιες πολλές φορές μεταξύ τους. Θα τις έχουμε ακούσει στον δρόμο, θα βρίσκονται στην πόλη μας, την γειτονία μας, ακόμα και στο ίδιο μας το σπίτι. Ίσως τις έχουμε υποπτευθεί, ίσως να μην έχουμε ασχοληθεί κιόλας.

Ευχόμαστε να μην υπάρχουν, χωρίς να κάνουμε τίποτα παρά να δημιουργούμε λεξιλογικά πάζλ για να υποβαθμίσουμε την συχνότητα και την σημασία τους.

Γιατί είναι, λοιπόν, σημαντικό να λέμε τα πράγματα όπως έχουν;

Επειδή αν δεν βρούμε μια λέξη, η οποία περιγράφει το πρόβλημα, την κρίση στην οποία βρίσκεται η ελληνική κοινωνία, πως θα γίνει η αρχή της επίλυσης του; Πως θα πάψουν να υπάρχουν τέτοιου είδους σχόλια;

Τι σημασία έχει όλος ο λεξιλογικός πλούτος της ελληνικής γλώσσας, όταν τον χρησιμοποιούμε για να αναπαράγουμε τις ίδιες, ανούσιες, αφελείς μας απόψεις για κάθε πρόβλημα, το οποίο απαιτεί να λυθεί και το οποίο όχι μόνο αγνοούμε αλλά σαμποτάρουμε κιόλας.

Άλλωστε, το να παίζεις με τις λέξεις έχει πλάκα, ειδικά όταν δεν ξέρεις τι λες.