Portal

Ιάσων Λαδέας

Πριν από λίγα χρόνια, ωστόσο, η απροκάλυπτη επίθεση αφορούσε τη μουσουλμανική μαντίλα και την απαγόρευση της στους δημόσιους χώρους στη γαλλική επικράτεια. Μέσα από την αντιπολιτευτική τακτική της, η Λεπέν εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στη ρητορική μίσους, αυτή τη φορά στο πεδίο της πολιτικής επικοινωνίας.

Αδιαμφισβήτητα, η ρητορική μίσους προωθεί τη βία, ενισχύει τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, ενώ την ίδια στιγμή ενθαρρύνει την απόρριψη απέναντι στο διαφορετικό. Η ρητορική μίσους της Λε Πεν και η γενικότερη στάση της απέναντι στις μειονότητες πηγάζει από τις ρίζες του κόμματος της και την ιδεολογία που το χαρακτηρίζει. Ο πατέρας της, Ζαν- Μαρί, ίδρυσε το «Εθνικό Μέτωπο» με απώτερο σκοπό να καταπολεμήσει τη μετανάστευση των μουσουλμάνων από τη Βόρεια Αφρική στη Γαλλία. Η ίδια η Λε Πέν εκμεταλλευόμενη το αίσθημα του φόβου και τον κοινωνικό αναβρασμό που προκάλεσαν οι αιματηρές επιθέσεις ισλαμιστών, ταύτισε την παρουσία των μουσουλμάνων με την απειλή για τη δημόσια ασφάλεια και τη φθορά των παραδοσιακών αξιών της Γαλλίας.

Η ατζέντα της Λεπέν μας επιτρέπει να εξετάσουμε πιο διεξοδικά το φαινόμενο της ρητορικής μίσους στο πολιτικό προσκήνιο και πιο συγκεκριμένα στην ακροδεξιά. Αναμφίβολα, η ακροδεξιά ιδεολογία επικεντρώνεται στις μειονοτικές ομάδες, προωθώντας στερεότυπα και προκαταλήψεις σχετικά με τη φυλή, τη θρησκεία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό των ανθρώπων. Ο πυρήνας του προβληματισμού αυτού δε γίνεται εύκολα αντιληπτός στα μάτια των αγανακτισμένων πολιτών, καθώς έχει τη δυνατότητα να καμουφλαριστεί πίσω από την επιχειρηματολογία περί προστασίας της εθνικής ταυτότητας. Ακροδεξιές και εθνικιστικές οργανώσεις πατάνε πάνω στην οικονομική κρίση, στις τρομοκρατικές επιθέσεις, καθώς και στην έκρηξη των μεταναστευτικών ροών και εκμεταλλεύονται τις συνθήκες αυτές, βρίσκοντας ένα πολύ σημαντικό βήμα που τους επιτρέπει να εισακουστεί η φωνή τους. Η ελληνική κοινή γνώμη ήρθε αντιμέτωπη με το φαινόμενο αυτό στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όταν η οικονομική αστάθεια και οι μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα επέτρεψαν και ενίσχυσαν την άνοδο της της Χρυσής Αυγής και την εισβολή της στα πολιτικάδρώμενα της χώρας. Η ρητορική μίσους αποτελεί δομικό στοιχείο της επικοινωνιακής στρατηγικής των ακροδεξιών κομμάτων, καθώς απομονώνει και περιθωριοποιεί το διαφορετικό, αποκλείει ανθρώπους που οιπεποιθήσεις τους δε συνάδουν με το αίσθημα του πατριωτισμού και την επεκτατική νοοτροπία.

Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας, της ανεξέλεγκτης ταχύτητας και της κυριαρχίας των διαδικτυακών μέσων επικοινωνίας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν, εδώ και αρκετά χρόνια, ένα νέο παράγοντα στη διάδοση και την έκρηξη της ρητορικής μίσους. Η πλατφόρμα των social media φιλοξενεί, ορισμένες φορές, έναν διαδικτυακό πόλεμο, τραμπούκικες επιθέσεις απέναντι σε μειονότητες με αποτέλεσμα την απαξίωση της διαφορετικότητας και την προτροπή σε βία. Σε αυτό συμβάλλει ιδιαίτερα το πλεονέκτημα της ανωνυμίας που προσφέρει η ιντερνετική κοινότητα. Στην πραγματικότητα, η ανωνυμία προστατεύει τους χρήστες που χρησιμοποιούν ρατσιστικό λόγο.

Ωστόσο, όσον αφορά τη δράση των πολιτικών στα social media, ενδεικτική είναι η πολυσυζητημένη περίπτωση του πρώην Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ. Η χειραγώγηση του Twitter από τον Αμερικανό πρόεδρο αποτελεί ορόσημο της αυστηρής κριτικής που δέχτηκε. Πιο συγκεκριμένα, ο λογαριασμός του στο Twitter, μέχρι και τη σημερινή μέρα, έχει τεθεί σε μόνιμη αναστολή, καθώς θεωρήθηκε πως ο ίδιος υποκίνησε την εισβολή Ρεπουμπλικανών οπαδών στο Καπιτώλιο. Το Facebook,  κινήθηκε προς διαφορετική κατεύθυνση, κατεβάζοντας αναρτήσεις του Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, οι οποίες είχαν ως επίκεντρο ακροαριστερές και αντιφασιστικές ομάδες.

Μια τέτοια εξέλιξη λειτούργησε κυρίως ως μία απάντηση απέναντι στα θλιβερά επεισόδια που είδαμε στις αρχές του  νέου έτους στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Τα γεγονότα στο Καπιτώλιο αποτελούν ένα άριστο παράδειγμα των συνεπειών της ρητορικής μίσους στην πολιτική σκηνή, αλλά και της καλλιέργειας της τοξικότητας του Ντόναλντ Τραμπ στον πολιτικό λόγο. Κατακρεούργησαν κάθε έννοια που συνάδει με το δημοκρατικό πολίτευμα, επισφραγίζοντας τον χαρακτήρα της πολιτικής του Τραμπ. Το αποτέλεσμα που δεν κατόρθωσε να πάρει στις κάλπες, θέλησε να το επιβάλει με τα όπλα. Ο ίδιος δεν σταμάτησε σε έναν απλό αντιπολιτευτικό βερμπαλισμό, αμφισβητώντας απλά τη νίκη των «απέναντι», αλλά προχώρησε σε μια ενέργεια, η οποία αναδεικνύεται ως γροθιά απέναντι στο δημοκρατικό σύστημα.

Μετά τον αποκλεισμό του ηγέτη των Ρεπουμπλικανών από το Twitter, ένα εργαλείο της πολιτικής επικοινωνίας στη σημερινή εποχή, αναδύθηκε ένας νέος προβληματισμός σχετικά με την ορθότητα της απόφασης αυτής και τον παράγοντα της λογοκρισίας. Όχι τόσο όσον αφορά την ποινικοποίηση της ελευθερίας του λόγου, καθώς η ρητορική μίσους του Τραμπ δε δέχεται κάποιον αστερίσκο, αλλά περισσότερο επειδή προβαίνουμε σε μία κυνική ομολογία πως το Twitter αποκτά έναν ρυθμιστικό ρόλο στη δημοκρατία του σήμερα.

Σε τελική ανάλυση, εύκολα μπορεί να φτάσει κανείς στο συμπέρασμα ότι η ρητορική του μίσους, ο ρατσιστικός λόγος, καθώς και η γέννηση στερεοτύπων και προκαταλήψεων θρέφεται από την ακροδεξιά και αναπόφευκτα εισβάλλει στο πολιτικό προσκήνιο. Η ακροδεξιά κατέχει μια επεκτατική νοοτροπία, γεγονός που ενδέχεται να κατακερματίσει την κοινωνική συνοχή, να περιθωριοποιήσει τις μειονότητες και να υποβαθμίσει τη Δημοκρατία. 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ:

• Kathimerini.gr, 2022. Η Λεπέν είναι το ίδιο επικίνδυνη. [online]. Διαθέσιμο στο: https://www.kathimerini.gr/world/561821965/i-lepen-einai-to-idio-epikindyni/ . [Ημερομηνία πρόσβασης: 31 Μαΐου 2022].
• Kathimerini.gr, 2021. Το Twitter «καθαίρεσε» τον Τραμπ. [online]. Διαθέσιμο στο: https://www.kathimerini.gr/world/561220570/anastelletai-monima-i-leitoyrgia-toy-logariasmoy-toy-tramp-sto-twitter/. [Ημερομηνία πρόσβασης: 31 Μαΐου 2022].