Portal

Μαρία Ζάντζα

Σε αυτές εδώ τις γραμμές, επιχειρείται μια απόπειρα ιχνηλάτησης του φαινομένου αυτού, ως μιας ορατής κορυφής του παγόβουνου της βαθιά ριζωμένης πατριαρχικής κοσμοθεωρίας στις δυτικές, δημοκρατικές κοινωνίες, όπου η ισότητα των φίλων και η ελευθερία προσδιορισμού του φύλου και της σεξουαλικότητας χαρακτηρίζονται ως νομικά κεκτημένα δικαιώματα κάθε ανθρώπου.

Η «ρητορική μίσους» είναι ένας όρος, ο οποίος αναφέρεται σε λεκτική συμπεριφορά ή δράση, η οποία, σε συμβολικό και επικοινωνιακό επίπεδο, εκφράζει έντονη εναντίωση προς ορισμένα άτομα ή ομάδες, που συνήθως διακρίνονται από την εθνικότητα, την θρησκεία, τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Η ρητορική αυτή περιλαμβάνει συνήθως πρακτικές όπως η κατάχρηση δικαιώματος, η προσβολή προσωπικότητας μέσω χρήσης συκοφαντιών, χαρακτηρισμών και εξτρεμιστικής ομιλίας και ορισμένες φορές μέσω συμβόλων μίσους (π.χ. σβάστικες) ενώ μπορεί να συνοδεύεται από απειλές και κακοποιητικές ή παραβιαστικές συμπεριφορές. Αποτελεί δε, ένα ακανθώδες ζήτημα στο δημόσιο λόγο. Αφενός, επικρατεί το φιλελεύθερο οικοδόμημα της ελευθερίας του λόγου, που περιλαμβάνει κυριολεκτικά “τα πάντα”, ανάγοντας κάθε ζήτημα στην ατομική ευθύνη. Αφετέρου, αναδύεται το πολιτικό διακύβευμα υπερ-προστασίας ή υπο-προστασίας του λόγου από την παρέμβαση της κυβέρνησης ή του νόμου. (Bloch 1987)

Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε στα social media μια ανάρτηση που απεικονίζει την φωτογραφία μιας πυροβέστριας γυναίκας, ως ηρωίδας- τυλιγμένης σε στάχτες, σε αντιπαραβολή με την φωτογραφία μιας  ελληνίδας influencer με θηλυκή και επιμελημένη εμφάνιση σε μια προσωπική της στιγμή με την λεζάντα: “Γίνε αυτή η γυναίκα και όχι ΑΥΤΌ”. Η συγκεκριμένη εικόνα, έκανε το γύρο του διαδικτύου και συζητήθηκε στα ελληνικά media, εξαντλητικά και ποικιλοτρόπως. (Sultan 2021)

Εν προκειμένω, πρόκειται για μία περίπτωση[1] η οποία δεν συγκαταλέγεται τυπικά στην κατηγορία της ρητορικής μίσους. Ταυτόχρονα με μια κριτική διαλεκτική ανάγνωση του ζητήματος παρατηρείται η εξιδανίκευση της μίας και η δαιμονοποίηση της άλλης, που αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος ενός σεξιστικού και πατριαρχικού ιδεώδους, το οποίο επιβάλει στις γυναίκες πως να ντύνονται, να συμπεριφέρονται, τι επαγγέλματα να επιλέγουν και πώς να ορίζουν την επιτέλεση του φύλου τους και της σεξουαλικότητάς τους. Ο μισογυνισμός κεκαλυμμένος  από την ελευθερία έκφρασης, είναι ένα ακόμη παράδειγμα “κορυφής παγόβουνου”.

Αντιστοίχως, καθίσταται σαφές ότι η ρητορική σεξιστικού, ομοφοβικού, τρανσφοβικού μίσους στο διαδίκτυο δεν πηγάζει από από την ελευθερία του λόγου, αλλά από το ότι οι λέξεις εντός κοινωνίας εκπνέουν θέση πολιτική και αναπαράγουν την κυρίαρχη κουλτούρα. Πέραν λοιπόν, των νομικών απαγορεύσεων και κεκτημένων, τα σεξιστικά σχόλια, οι απειλές, το bulliyng, η ψυχολογική και λεκτική παρενόχληση και κακοποίηση (π.χ. το revendge porn) εντός διαδικτυακού περιβάλλοντος στις μέρες μας, φαίνεται περισσότερο ποτέ πως συμβαίνουν καθημερινά και στοχοποιούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την διαφορετικότητα, ήτοι τεράστιες ομάδες ανθρώπων(ατομικά και συλλογικά) ακόμα και με την πληκτρολόγηση ενός σχολίου. Φαίνεται λοιπόν, πως η πατριαρχία, η μισαλλοδοξία και οι προκαταλήψεις, δεν επαφίονται μόνο στην ατομική ευθύνη του εκάστοτε δράστη, αλλά και στην συλλογική ευθύνη μιας ολόκληρης κοινωνίας που τους ανατρέφει και τους αναπαράγει.

Βιβλιογραφία

Bloch, R. Howard. «Misogyny, Misandry, and Misanthropy.» Representations, No. 20, Special Issue, 1987: 1-24.

Sultan, Hurrfem. «Υπάρχουν μόνο δύο είδη γυναίκας: Οι πυροσβέστριες και οι παίκτριες ριάλιτι.» Ναι, Είσαι Μισογύνης , Αύγουστος 2021.

[1] πέρα από την αναδημοσίευση της μίας εκ των δύο φωτοραφιών με αρνητικό πρόσιμο, περίπτωση που δύναται να υπαχθεί στο αξιόποινο της συκοφαντικής δυσφήμισης δημοσίου προσώπου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 57, του Αστικού Κώδικα και του άρθρου 363 του Ποινικού Κώδικα.