Portal

Αγγελική Πήλιουρα

Οξύμωρο σχήμα φαντάζει η εκδήλωση ρατσιστικών ενεργειών περιστρεφόμενων γύρω από μία “ασπρόμαυρη” μπάλα, εντούτοις το λαοφιλέστερο ευρωπαϊκά άθλημα, το ποδόσφαιρο, συνιστά πηγή πολλαπλών συμβάντων του εν λόγω φαινομένου. Άρρηκτους δεσμούς διατηρούν ρατσισμός και φανατισμός, καθότι το ένα προκύπτει ως απόρροια του άλλου, με τον “εμπορευματοποιημένο αθλητισμό” να προκαλεί τάσεις φανατισμού οι οποίες στην πράξη εκδηλώνονται, συχνά, με τη μορφή ρατσιστικών επιθέσεων.

Έτερη χαρακτηριστική περίπτωση ρατσιστικού παραληρήματος οπαδών έλαβε χώρα σε “φιλικό” αγώνα μεταξύ των ποδοσφαιρικών ομάδων Προ Πάτρια και Μίλαν (Ιταλία, 2013), κατά τη διάρκεια του οποίου τα ρατσιστικά συνθήματα τα οποία εξαπέλυσαν οπαδοί, έγιναν η αιτία για την αποχώρηση του στοχοποιημένου “εγχρώμου” ποδοσφαιριστή Κέβιν Πρινς Μπόατενγκ από τον αγωνιστικό χώρο, συνοδευόμενου από τους συμπαίκτες του.

Συνήθη δείγματα ρητορικής μίσους συνιστούν τα υβριστικά συνθήματα και οι χειρονομίες, όπως στην περίπτωση του πρώην παίκτη του Παναθηναϊκού Τζιμπρίλ Σισέ, στον οποίο ορισμένοι οπαδοί απευθύνονταν με κραυγές μαϊμούδων, συνοδευόμενες από ρίψη μπανανών. Αντίστοιχα περιστατικά έχουν λάβει χώρα με πρώην ποδοσφαιριστές και άλλων μεγάλων αθλητικών συλλόγων, όπως του Ολυμπιακού στις περίπτωσεις του Καζίμ Ρίτσαρντς και του Λεάντρο Σαλίνο.

Εξίσου λυπηρό φαινόμενο αποτελεί και ο ρατσισμός που εκδηλώνεται από αθλητή προς αθλητή, σε βάρος της ευγενούς άμιλλας και του στοιχειώδους σεβασμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης αποτελεί ο Ουρουγουανός επιθετικός Λουίς Σουάρες, ο οποίος το 2011 -ως ποδοσφαιριστής της Λίβερπουλ- τιμωρήθηκε με ποινή οκτώ αγωνιστικών και πρόστιμο 40.000 λιρών, αφού απευθύνθηκε επανειλημμένα με ρατσιστικό τρόπο τον Πατρίς Εβρά, αμυντικό της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, κατά τη διάρκεια αγώνα μεταξύ των δύο ομάδων.

Ξεφεύγοντας από το ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι, θύμα ρατσιστικής επίθεσης υπήρξε πρόσφατα ο Έλληνας διεθνής καλαθοσφαιριστής Γιάννης Αντετοκούνμπο, για τον οποίο ο  Κωνσταντίνος Καλέμης σχολίασε, εν έτει 2020, στο Twitter “Τι ακριβώς είπαμε ότι κάνει η μαϊμού αυτή; Α ναι, παίζει μπάσκετ. Αδιάφορο έως άσχετο. Ας μάθει ποιοι τίμησαν με το άθλημα αυτό μια Ελλάδα. Ο αχάριστος.” Αυτή η ανάρτηση τού στοίχισε τη θέση του ως Συντονιστή Εκπαίδευσης Προσφύγων του Κέντρου Φιλοξενίας Προσφύγων Μαλακάσας (τί ειρωνεία...).

Σε αντίθεση με τα προαναφερθέτα δυσάρεστα συμβάντα που -μαζί με πολλά άλλα- έχουν αμαυρώσει το χώρο του αθλητισμού, η ανθρωποκτονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ (25/05/2020) πυροδότησε την εκστρατεία του ακτιβιστικού κινήματος “Black Lives Matter”, το οποίο αποτελεί κραυγή αγανάκτησης ενάντια σε πολλαπλά περιστατικά ρατσιστικής συμπεριφοράς έναντι των μαύρων και των μειονοτήτων στις ΗΠΑ, κινητοποιώντας εκατομμύρια κόσμου σε παγκόσμια κλίμακα, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών φορέων, μεταξύ άλλων και από το χώρο του αθλητισμού. Ως ένδειξη συμπαράστασης αθλητικοί σύλλογοι και ομοσπονδίες προέβησαν στην προβολή του “Black Lives Matter” σε δημοφιλή πρωταθλήματα (π.χ. NBA Playoffs 2020, Premier League), ενώ διακεκριμένοι και δημοφιλείς αθλητές, με δημόσιες δηλώσεις τους, άνοιξαν τον διάλογο για το ρατσισμό, εκφάνσεις του οποίου συναντώνται διαχρονικά και στον αθλητικό χώρο.

Ο αθλητισμός πρέπει να αποτελεί πεδίο κοινωνικής χειραφέτησης, δίνοντας το παράδειγμα της αποδοχής και της ανάδειξης της πολυσυλλεκτικότητας, με τη συνύπαρξη σε αθλητικούς συλλόγους ατόμων διαφορετικής εθνικότητας και υπηκοότητας, και να μην κυριαρχείται από συμπεριφορές που παραπέμπουν σε μίσος και κοινωνική ή εθνοτική αντιπαλότητα. Μόνο κατ’ αυτό τον τρόπο δύναται να συμβάλλει ενεργά στην καταπολέμηση του λόγου και των πράξεων μίσους στην κοινωνία.