Portal

Το cancel culture αποτελεί μία εδραιωμένη ρητορική μίσους στο διαδίκτυο

Εμμανουήλ Μακράκης

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα η κριτική και η δυσαρέσκεια των πολιτών για κοινωνικά θέματα εκφράζεται κατά κόρον μέσω των ΜΚΔ. Καθημερινά χιλιάδες δημοσιεύσεις καταφέρονται εναντίον ανθρώπων καταγγέλλοντας συμπεριφορές και ‘’δικάζοντάς’’ τους.

Στα μέσα του 2021 ήρθαν στο προσκήνιο πολλές υποθέσεις βιασμών και γυναικοκτονιών, γεγονός που σόκαρε την ελληνική κοινωνία. Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα πληθώρα Ελλήνων χρηστών του Twitter εξέφρασαν την άποψη τους για τα γεγονότα με το hashtag #MeToo. Το κίνημα αυτό στόχευε να παρακινήσει όλο και περισσότερες γυναίκες να καταγγείλουν του θύτες κακοποιητικών συμπεριφορών. Οι συζητήσεις στα Media, κυρίως, επικεντρώνονταν γύρω από την κατακραυγή για τις πράξεις των θυτών τους οποίους κατέκρινε και προσπαθούσαν να τους περιθωριοποιήσουν προσθέτοντας το hashtag cancel δίπλα από το όνομά τους. Η τακτική αυτή σταδιακά διευρύνονταν όσο περισσότερες υποθέσεις βιασμών έρχονταν στο φως της δημοσιότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι υποθέσεις βιασμού και απόπειρας βιασμού του γνωστού ηθοποιού Πέτρου Φιλιππίδη, όπου η κοινωνική κατακραυγή των χρηστών του Twitter οδήγησε τον τηλεοπτικό σταθμό Mega να διακόψει οποιαδήποτε σειρά στην οποία εμφανίζονταν ο ηθοποιός. Αυτό το γεγονός δείχνει πως η διαδικτυακή κοινότητα έχει μεγάλη δύναμη και επιρροή.

Η δύναμη αυτή του κινήματος επιτείνονταν με τον καιρό, καθώς τα περιστατικά κακοποίησης και γυναικοκτονιών αυξάνονταν συνεχώς, καθώς έρχονταν στο φως της δημοσιότητας γνωστά ονόματα που κατηγορούνταν για απόπειρες βιασμών και βιασμούς. Παράλληλα, με αυτό το κίνημα υπήρξε ευαισθητοποίηση για ζητήματα γύρω από το γυναικείο φύλο και από ομάδες, οι οποίες βρίσκονται στο περιθώριο εξαιτίας των σεξουαλικών προτιμήσεών τους, όπως οι τρανσέξουαλ.

Πέρα από τις αλλαγές που επέφερε στο κοινωνικό σύνολο το κίνημα του MeToo και το επονομαζόμενο ‘’cancel’’ γύρω από τους θύτες, παράλληλα απέκτησε και αρνητική χροιά σε συγκεκριμένα ζητήματα. Το κίνημα του cancel culture ξέφυγε από τα όρια της κατακραυγής θυτών και εξαπλώθηκε και σε άλλες καταστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, πολλοί παραγωγοί περιεχομένου και γνωστά ονόματα στο χώρο της τηλεόρασης κατηγορήθηκαν αδίκως για εγκλήματα τα οποία δεν είχαν διαπράξει. Με αυτό τον τρόπο, ανακινούνταν ψευδείς και διαστρεβλωμένες ειδήσεις για άτομα, τα οποία ποτέ δεν συμμετείχαν σε αξιόποινες πράξεις. Έτσι, ο λόγος μίσους δημιουργούσε αντίκτυπο γύρω από την υπόληψη και την επαγγελματική καριέρα αθώων ανθρώπων. Για παράδειγμα, ιδιαίτερα γνωστή αποτελεί η υπόθεση βιασμού 24χρονής κοπέλας από 4 επιχειρηματίες στην Θεσσαλονίκη για την οποία κατηγορήθηκε γνωστός Αθηναίος επιχειρηματίας. Μετά από δημοσιεύεις στο Twitter το θέμα ανακινήθηκε και ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας θεωρήθηκε συνυπεύθυνος για τον βιασμό της 24χρονης. Το θέμα αυτό έφτασε μέχρι τα δελτία ειδήσεων, όπου ο  δικηγόρος της 24χρονης δήλωσε πως ο Αθηναίος επιχειρηματίας δεν εμπλέκονταν στην συγκεκριμένη υπόθεση και πως η πληροφορία αυτή ήταν ψευδής.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο έχει δημιουργήσει τεράστια ανασφάλεια σε δημόσια πρόσωπα, αλλά και σε άσημους ανθρώπους. Ο φόβος για την κατακραυγή και το στιγματισμό οδηγεί πάρα πολλούς στο να απομονωθούν και να περιορίσουν τις αναρτήσεις τους. Όσον αναφορά διάσημους ανθρώπους, υπάρχει ένας ακόμα περαιτέρω φόβος να φοβούνται για την υπόληψή τους. Πολλοί χρήστες αναζητούν παλαιότερα tweets στα οποία εκφράζονται είτε χιουμοριστικές είτε σοβαρές τοποθετήσεις των διάσημων γύρω από κοινωνικά θέματα με στόχο να τα επαναφέρουν στη δημοσιότητα για να τους κατακρίνουν.

 Επιπλέον, πολλοί κωμικοί, ιδιαίτερα στην Αμερική, έχουν εναντιωθεί στο κίνημα, γράφοντας κείμενα κατά της ακραίας πολιτικής ορθότητας, η οποία περιορίζει την έκφραση και το σάτιρα πάνω στην κωμωδία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Steven Harvey, γνωστός Αμερικανός ηθοποιός, ο οποίος σε δηλώσεις του σε διαδικτυακά μέσα δήλωσε πως «Η πολιτική ορθότητα καταστρέφει την κωμωδία».

Αναμφισβήτητα, στη σύγχρονη εποχή η πολιτική ορθότητα βρίσκεται πάνω σε μία λεπτή γραμμή μεταξύ της κατακραυγής και της κριτικής σε πρόσωπα και καταστάσεις. Αυτό το οποίο, όμως, οφείλει να κυριαρχήσει είναι λογική και η κριτική σκέψη. Η κριτική γύρω από τις δημόσιες τοποθετήσεις οφείλει να γίνεται για γεγονότα τα οποία δικαίως προκαλούν το θυμό του κοινού, όπως δολοφονίες και βιασμοί γυναικών, και να αποφεύγεται η κριτική για άτομα τα οποία δεν ευθύνονται για τέτοιες υποθέσεις και αποτελούν θύματα είτε διαστρεβλωμένων είτε ψευδών ειδήσεων.