Portal

Ελευθερία Βασιλάκη

«Το ένα φύλο είναι ανώτερο από το άλλο» είναι πώς μπορεί να εξηγηθεί ο σεξισμός. Οι διακρίσεις σε βάρος του θεωρούμενου κατώτερου φύλου συχνά έχουν τις ρίζες τους στα παραδοσιακά στερεότυπα για το φύλο. Αν και η "σεξιστική ρητορική μίσους" δεν είναι αναγνωρισμένος νομικός όρος, υπάρχουν νομικά έγγραφα που ενθαρρύνουν την ενσωμάτωσή της. «Διαδικτυακή παρενόχληση για το φύλο» ή «κυβερνοσεξισμός» είναι φράσεις που έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν την ταπείνωση και την υποτίμηση των γυναικών μέσω ρητορικής μίσους. Αυτός ο τύπος ομιλίας στοχεύει στην υποβάθμιση και τη μετατροπή των γυναικών σε αντικείμενα, ενώ ταυτόχρονα αμαυρώνει την εικόνα τους και προκαλεί φόβο. Στην ουσία, είναι μια μορφή κοινωνικής καταδίκης, που έχει σχεδιαστεί για να μεταδώσει το μήνυμα ότι οι γυναίκες δεν είναι ίσες με τους άνδρες.

Στην κοινωνία μας, η ρητορική μίσους που τροφοδοτείται από κίνητρα με βάση το φύλο είναι επιβλαβής, καθώς συμβάλλει στη συνέχιση της ανισότητας των φύλων σε δημόσιους χώρους. Ως αποτέλεσμα, δημιουργεί ένα διαχωρισμό μεταξύ ομάδων ανθρώπων και οδηγεί σε βία με βάση το φύλο. Αναμφίβολα, η σεξιστική ρητορική μίσους έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως το να ξεχωρίζει στοχοποιεί τις γυναίκες ως θύματα,και να χρησιμοποιεί το φύλο ως τρόπο παρενόχλησης και εξευτελισμού του στοχευόμενου ατόμου με σεξουαλικά απειλητικό τρόπο. Οι διατάξεις του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά της ρητορικής μίσους αφορούν γενικά το φυλετικό, θρησκευτικό και εθνοτικό μίσος, όπως αυτές που περιγράφονται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας εισήχθη από το Συμβούλιο της Ευρώπης το 2011. Σύμφωνα με τη Σύμβαση, τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την ανάπτυξη κοινωνικών και πολιτισμικών τροποποιήσεων της συμπεριφοράς σε γυναίκες και άνδρες, με στόχο την εξάλειψη προκαταλήψεων, εθίμων, παραδόσεων και άλλων πρακτικών που υποστηρίζουν την ιδέα της κατωτερότητας των γυναικών ή προωθούν στερεότυπους ρόλους για γυναίκες και άνδρες. Η σεξιστική ρητορική μίσους μπορεί να πάρει πολλές μορφές και συχνά έχει τις ρίζες της στην πίστη στην κατωτερότητα των γυναικών. Ως εκ τούτου, μια σημαντική διάταξη της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης είναι η αναγνώριση και η καταδίκη τέτοιων πρακτικών. Επιπλέον, η Σύμβαση αντιμετωπίζει διάφορα είδη βίας κατά των γυναικών, τα οποία μπορούν επίσης να θεωρηθούν μορφές σεξιστικής ρητορικής μίσους.

Μέχρι σήμερα, σε πολλές χώρες ο βιασμός αναγνωρίζεται από το νόμο ως τέτοιος μόνο αν συνοδεύεται από τη χρήση βίας, απειλών ή εκφοβισμού. Αυτό σημαίνει ότι οι εισαγγελείς συχνά καταφεύγουν σε διατάξεις ποινικής κακοποίησης προκειμένου να διώξουν επιτυχώς τους φερόμενους δράστες. Ωστόσο, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αναγνωρίζει ότι η μη συναίνεση, όχι μόνο η χρήση βίας, είναι βασικό στοιχείο στον ορισμό του βιασμού.

Μέσω της σύμβασης επιτεύχθηκε σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ολλανδία η τροποποίηση των διατάξεων περί βιασμού στους ποινικούς τους κώδικες. Καθώς αυξάνονται οι εκκλήσεις για περισσότερη προστασία για τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης, η άνοδος του κινήματος #Metoo συνέβαλε επίσης καθοριστικά στην πίεση για αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που ορίζει τη σεξουαλική συναίνεση. «Αν δεν είχε μεσολαβήσει το #Μetoo σίγουρα δεν θα βρισκόμασταν εδώ» αναφέρει η ακτιβίστρια Άννα Μπλας από τη Διεθνή Αμνηστία, εστιάζοντας στην κινητοποίηση έκτοτε πολλών χωρών για νομοθετικές μεταρρυθμίσεις.

Ένα άλλο αποτέλεσμα που πέτυχαν οι χώρες είναι η ίδρυση θεσμών και δομών για την παροχή βοήθειας στις γυναίκες θύματα. «Για παράδειγμα, η Φινλανδία έχει μια γραμμή βοήθειας 24/7 για γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας», είπε η Μπλας . Όπως πρόσθεσε η ερευνήτρια από τη Human Right Watch Χίλαρι Μαργκολις, το σημαντικό βήμα που έγινε από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι να παράσχει έναν συγκεκριμένο νομικό ορισμό, με σαφείς στόχους, για την επίτευξη αυτών και μια διαδικασία παρακολούθησης για την εφαρμογή της Σύμβασης. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι φιλόδοξοι στόχοι της έχουν επιτευχθεί, υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης.