Portal

Μυρσίνη Θεοδωρίδου 

Tα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρατηρείται η ραγδαία ανάπτυξη ενός υποείδους της ραπ μουσικής, της τραπ. Επηρεασμένοι από το χιπ-χιπ του Νότου των ΗΠΑ, οι στίχοι των τραγουδιών περιγράφουν μία ζωή με παρανομίες, διακίνηση ναρκωτικών, σεξιστικά σχόλια και απειλές. Ιδιαιτέρως το τελευταίο είναι αυτό που έχει απασχολήσει τον κόσμο, καθώς η ρητορική μίσους είναι εμφανής.

Ο Σίγκμουντ Φρόιντ, στο έργο του Πέραν από την αρχή της ηδονής (1920), αναφέρεται στην ενδογενή επιθετικότητα του υποκειμένου, δηλαδή σε αυτό που ονομάζει ενόρμηση θανάτου. Με λίγα λόγια, κάθε έμβιο ον δεν μπορεί να αποφύγει τις ενορμήσεις, είτε αυτές αφορούν τον έρωτα, είτε τον θάνατο. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η ρητορική μίσους πλέον καθίσταται ένα σύνηθες φαινόμενο, το οποίο παρατηρείται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, από τα κακόβουλα σχόλια στο διαδίκτυο, τον σχολικό εκφοβισμό μέχρι και στην τέχνη γενικότερα και στην μουσική ειδικότερα, όπως υποδηλώνεται μέσω της τραπ.

Σε αυτό το υποείδος μουσικής, μπορεί ο καθένας να διακρίνει ένα μοτίβο στους στίχους, το οποίο αποτελείται συνήθως από υβριστικές προτάσεις, μειονεκτικά σχόλια προς τις γυναίκες, απειλές προς όσους διαφέρουν και από τη χρήση ή διακίνηση ναρκωτικών. Επιπλέον, συχνή είναι η αναφορά στον πλούτο, στην απόκτηση χρημάτων μέσω τζόγου, στα ακριβά ρούχα και αυτοκίνητα, ακόμα και στην οπλοφορία και στην πορνεία. Με μια απλή αναζήτηση στο YouTube και στο Spotify, ο καθένας μπορεί να βρει πολλαπλά παραδείγματα τραγουδιών, τα οποία διαθέτουν αυτού του είδους ρητορική μίσους. Για παράδειγμα, το τραγούδι Όπλο των Light και Trannos, χαρακτηρίζεται από επιθετικούς στίχους: «Θέλει όπλο ο μικρός, θέλει να γίνει άντρας- Έχω ομάδα μες στο δρόμο, πάντα σκάω με gangstas», «Μη με κοιτάτε στραβά, πες μου ποιος είσαι εσύ-Για την φαμίλια αν πρέπει θα πάω και στη φυλακή» παροτρύνοντας την οπλοκατοχή και τις παράνομες πράξεις. Ακόμη, στο τραγούδι Φεμινιστής του Bossikan αναφέρεται: «Ψάχνω μια γυναίκα χωρίς παρελθόν-Να μην κοιτάει το συμφέρον no-Και να κάνει ό, τι της λέω εγώ» και «Με ποια θα κάνω σπίτι με ποια σχέση-
Ποια θα καθαρίσει ποια θα μαγειρέψει», με στίχους, οι οποίοι αναπαράγουν στερεότυπα κατά των γυναικών.

Επομένως, μέσω αυτών των παραδειγμάτων διαφαίνεται ο κοινωνιοκεντρικός χαρακτήρας του Λόγου μίσους, ο οποίος περιγράφεται ως μία «έκφανση των άνισων κοινωνικών σχέσεων και σχέσεων ισχύος και ταυτόχρονα ως μηχανισμός αναπαραγωγής τους», διότι στο Όπλο παροτρύνεται μια βίαιη συμπεριφορά και η επιβολή εις βάρος των πιο αδύναμων, ενώ στο Φεμινιστής -προφανώς ο τίτλος είναι ειρωνικός- προωθείται η εκμετάλλευση του γυναικείου φύλου. Η ρητορική μίσους ρέει από παντού, ξεχειλίζει από το διαδίκτυο και όπως φαίνεται, έχει καταφέρει να εισχωρήσει και σε μορφές τέχνης. Υποκινείται από τον φθόνο, γεγονός που καθιστά τόσο επικίνδυνο τον Λόγο μίσους στις μέρες μας. Φθόνος για περισσότερα χρήματα, περισσότερες γυναίκες, πιο εύκολη ζωή και ακριβές μάρκες, για μία άνευ όρων κατανάλωση αντικειμένων. Συνεπώς, η εξύψωση της απόκτησης των αντικειμένων, ωθεί σε επικίνδυνες πράξεις.

Δυστυχώς, η επιρροή αυτού του είδους ρητορικής μίσους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αρχίζει να γίνεται εμφανής, καθώς οι αριθμοί των περιστατικών βίας ανάμεσα σε ανήλικους ή οργανωμένες ομάδες και των σεξουαλικών παρενοχλήσεων, συνεχώς αυξάνονται. Βέβαια, δεν είμαστε ακόμα σε θέση να γνωρίζουμε την άμεση σχέση αυτών, όμως δεν παύουμε να αναρωτιόμαστε εάν η αύξηση του συγκεκριμένου Λόγου μίσους δεν συνεπάγεται και αύξηση της επιθετικότητας. Παρατηρείται, λοιπόν, το γεγονός ότι αυτή η τέχνη δεν εξευμενίζει την μάζα, αλλά αντιθέτως την ωθεί προς ανάρμοστες, ακόμα και ποινικά διώξιμες πράξεις.

Μάλιστα, αυτό που ανησυχεί τον περισσότερο κόσμο και ιδιαιτέρως τους γονείς, είναι ο βαθμός ταύτισης της νεότερης γενιάς, με τέτοιου είδους πρότυπα και συμπεριφορές. Όπως είναι γνωστό, οι καλλιτέχνες ανέκαθεν αποτελούσαν ένα είδος καθοδηγητών, οι οποίοι διαθέτουν την δυνατότητα να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις πιο επιρρεπείς ηλικίες. Σύμφωνα με τον Φρόιντ, η ταύτιση είναι μία ασυνείδητη διεργασία αλλά σημαντική για την ανάπτυξη του Εγώ, κατά την οποία το υποκείμενο αφομοιώνει χαρακτηριστικά, συμπεριφορές και ιδεολογίες ενός άλλου, τον οποίο θεωρεί πρότυπο. Επομένως, κάποιοι ταυτίζονται μαζικά με αυτούς τους "καλλιτέχνες" που με τον υποτιθέμενο ανατρεπτικό στίχο των τραγουδιών τους προτρέπουν σε βία και αναπαραγωγή του κύκλου της ρητορικής μίσους.

Τελειώνοντας, θα λέγαμε ότι η ρητορική μίσους που διακινείται μέσω της μουσικής τραπ είναι προβληματική, λόγω της ευρείας διάδοσής της και της αποδοχής της από τα νεότερα άτομα. Έτσι, η τέχνη και ο πολιτισμός καταλήγουν να μην αποτελούν μία ειρηνοποιό ταύτιση, αλλά να διακινούν μίσος και επιθετικότητα. Ο Φρόιντ στο έργο του Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας (1930), ελπίζει, όπως όλοι μας, ότι ο έρωτας θα καταφέρει να υπερνικήσει την ενόρμηση θανάτου.

Πηγές

Ιστοσελίδα SOpHiSM

Σίγκμουντ Φρόυντ, Πέραν της Αρχής της Ηδονής, 1920

Σίγκμουντ Φρόυντ, Πολιτισμός Πηγή Δυστυχίας, 1930