Portal

Κωνσταντίνας Στεφανάκου

Τα τελευταία χρόνια, η ρητορική μίσους έχει αναδυθεί με νέα μορφή στον ψηφιακό χώρο, αυτή της «τοξικής αρρενωπότητας» και του «παραπλανητικού παραδείγματος επιτυχίας». Οι πλατφόρμες όπως το YouTube, το TikTok και το Discord έχουν μετατραπεί σε χώρους όπου διάφορες προσωπικότητες, αυτοπροσδιοριζόμενες ως “alpha males”, διαδίδουν απόψεις που ενισχύουν σεξιστικές, ομοφοβικές και μισογυνιστικές ιδέες. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτού του φαινομένου είναι ο Andrew Tate– πρώην kickboxer και influencer, ο οποίος έχει βρεθεί στο επίκεντρο σοβαρών συζητήσεων σχετικά με την επιρροή που ασκεί σε νέους άντρες παγκοσμίως.

Η ρητορική μίσους και η διαδικτυακή της κανονικοποίηση

Η ρητορική μίσους ορίζεται ως ο λόγος που υποκινεί διακρίσεις, προκαταλήψεις ή βία κατά προσώπων ή ομάδων βάσει φυλής, φύλου, θρησκείας, εθνικότητας ή άλλων κοινωνικών ταυτοτήτων. Στην ψηφιακή εποχή, η μαζική διάδοση τέτοιου περιεχομένου γίνεται εύκολα, χάρη στους αλγορίθμους που ενισχύουν τη θεαματικότητα και τη συμμετοχή, χωρίς ποτέ να εξετάζουν την ηθική ή κοινωνική ευθύνη.

Οι “alpha males” δημιουργοί περιεχομένου εκμεταλλεύονται αυτή τη δυναμική, παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως «μέντορες» ή «πρότυπα αντρικής υπεροχής». Με φαινομενικά αθώες συμβουλές περί αυτοβελτίωσης και οικονομικής ανεξαρτησίας, σταδιακά ενσωματώνουν ρητορικές που προάγουν την υποτίμηση των γυναικών, την επιθετική συμπεριφορά, την περιφρόνηση της ευαισθησίας, και τη σταθερή απόρριψη κάθε μορφής κοινωνικής ισότητας. Τα podcasts τέτοιων δημιουργών ενισχύουν το γνωστό αφήγημα του τι σημαίνει να είσαι «πραγματικός και παραδοσιακός άντρας»: κυριαρχικός, οικονομικά ανεξάρτητος, απαθής στις συναισθηματικές ανάγκες των άλλων και, συχνά, επιθετικός. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτός ο τύπος περιεχομένου δεν παρουσιάζεται ως μία άποψη, αλλά ως η μοναδική αλήθεια, ακυρώνοντας κάθε άλλη μορφή αρρενωπότητας, δημιουργώντας παράλληλα εσωτερικές πιέσεις στους νεαρούς άντρες να συμμορφωθούν με αυτό το «μοντέλο».

Σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου η ψυχική υγεία των ανδρών παραμένει ταμπού και η πίεση για επιτυχία είναι τεράστια, τέτοιες φιγούρες προσφέρουν απλές, αλλά τοξικές απαντήσεις σε σύνθετα ζητήματα. Το αποτέλεσμα είναι η ενίσχυση της συναισθηματικής αποξένωσης, της καλλιέργειας υπεροψίας, και της άρνησης ευθύνης.

Andrew Tate: Από viral influencer σε κοινωνικό σύμπτωμα

Ο Andrew Tate αποτελεί μια ακραία περίπτωση αυτού του φαινομένου. Με εκατομμύρια ακόλουθους στα social media και συχνές εμφανίσεις σε podcasts, έχει γίνει συνώνυμος της “alpha male” κουλτούρας. Η ρητορική του περιλαμβάνει συχνές δηλώσεις που μειώνουν τις γυναίκες, προωθούν τη φυσική υπεροχή του άντρα, και ενθαρρύνουν έναν τρόπο ζωής βασισμένο στην κυριαρχία και την εκμετάλλευση.

Πέρα από το ότι έχει κατηγορηθεί για σοβαρά ποινικά αδικήματα, η δημοφιλία του παραμένει ισχυρή σε διαδικτυακές κοινότητες νέων ανδρών, που τον αντιμετωπίζουν ως σύμβολο ανεξαρτησίας και ισχύος. Αυτό ακριβώς υποδεικνύει πόσο εύκολα η ρητορική μίσους μπορεί να ενσωματωθεί στην κουλτούρα, όταν παρουσιάζεται μέσα από το φίλτρο της «αυτοπεποίθησης» και της «αλήθειας που κανείς δεν λέει».

Η έκθεση σε τέτοιο περιεχόμενο έχει αρκετές συνέπειες. Άμεσα, διαμορφώνει τη συμπεριφορά των νέων ανδρών απέναντι στις γυναίκες, τις ανθρώπινες σχέσεις και την κοινωνία. Έμμεσα, ενισχύει τον φόβο της απόρριψης, τον θυμό προς τον εαυτό τους και τους άλλους, και την ανάγκη να αποδείξουν την αξία τους μέσα από κυριαρχικά σχήματα. Η ενίσχυση τέτοιων προτύπων παρεμποδίζει την ουσιαστική ανάπτυξη της προσωπικότητας, της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ) και της ικανότητας για συνεργασία. Όταν η επιθετικότητα παρουσιάζεται ως δύναμη και η ευαισθησία ως αδυναμία, η ισορροπημένη ανδρική ταυτότητα καταρρέει.

Η λύση δεν είναι να φιμωθούν τέτοιοι δημιουργοί- αν και η λογοδοσία κρίνεται πλέον απαραίτητη, αλλά να ενισχυθούν θετικά πρότυπα που προσφέρουν υγιείς και πολυδιάστατες εικόνες της ανδρικής ταυτότητας. Πρέπει να δημιουργηθεί χώρος για συζητήσεις γύρω από την αρρενωπότητα, τη συναισθηματική έκφραση, και την ισότητα των φύλων. Η εκπαίδευση στα μέσα είναι επίσης σημαντική, ειδικότερα στις μέρες μας, καθώς τα παιδιά μεγαλώνοντας έχουν πρόσβαση στα ΜΜΕ από μικρή ηλικία. Οι νέοι πρέπει να μάθουν να αναγνωρίζουν την προβληματική ρητορική, να διαχωρίζουν την αυτοβελτίωση από τον μισογυνισμό και να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο ο αλγόριθμος, παγκοσμίως πλέον, ενισχύει ακραίες φωνές.