Portal

Φλάβιος Τσαλδάρης

Ανάμεσα σε ένα τόσο λαμπρό, «λουσμένο» στα φώτα και ανοικτό προς την αυτοέκφραση περιβάλλον της Glam Metal, θα περίμενε κανείς πως τα πρότυπα που θα πρόβαλλε το συγκεκριμένο είδος μουσικής θα μπορούσαν στη βάση τους να χαρακτηριστούν προοδευτικά. Το εμμονικό ωστόσο με την αισθητική ύφος της Glam, με κύρια χαρακτηριστικά τα πολύ μακριά και φουντωτά μαλλιά, τη χρήση έντονου make-up και δερμάτινων παντελονιών δεν φάνηκε να αποκλείει σχεδόν καθόλου την ύπαρξη έντονου σεξισμού και αντικειμενοποίησης του γυναικείου φύλου. Η συγκεκριμένη μελωδία, χαρακτηρισμένη από τη διαφθορά και τα σκάνδαλα, γνώρισε τεράστια επιτυχία έως και το τέλος της δεκαετίας του 80’, όποτε και ο «ήλιος» της Glam έδυσε και παρέδωσε τη σκυτάλη στην πιο περιεκτική και αντιδραστική Grunge.

Η Hair Metal, (εναλλακτική ονομασία της Glam) στον πυρήνα της συμβάδιζε με τις αρχές του καταναλωτισμού και της επίδειξης ενός υπερβολικού και ευφάνταστου τρόπου ζωής, γεμάτη με ολονύκτια πάρτι και την αντιμετώπιση γυναικών ως «βραβεία», ως ένδειξη του ανδρισμού και της φήμης των καλλιτεχνών. Ναρκωτικές ουσίες, διαστρεβλωμένοι σεξουαλικοί πόθοι, αποπλάνηση γυναικών (ακόμη και ανηλίκων) είναι ελάχιστα από τα στοιχεία που χαρακτήρισαν την «κουλτούρα» της Glam και επιπλέον επηρέασαν τις αντιλήψεις γενιών ανδρών για τον τρόπο που πρέπει να συμπεριφέρονται σε μια γυναίκα. Η backstage κουλτούρα υπήρξε διακεκριμένο κομμάτι των μουσικών γκρουπ, με την εμφάνιση των λεγόμενων “Groupies”, δηλαδή γυναικών-φαν της μπάντας που τους ακολουθούσαν στις περιοδείες και τα τουρ προκειμένου να τους ικανοποιήσουν σεξουαλικά. Η «θηλυπρεπής» εμφάνιση παράλληλα των καλλιτεχνών και το πιο «επαναστατικό» look τους δεν είχε στόχο να καταρρίψει τα στερεότυπα και τις νόρμες φύλου, αλλά να αποπλανήσει περαιτέρω τις γυναίκες και να τις χειριστεί όπως οι αυτοί σκόπευαν, γεγονός το οποίο ενίσχυε την ανδρική κυριαρχία εις βάρος τους. Η αισθητική του “Femme Fatale”, η οποία ήταν πλούσια σε τακούνια, στενά ρούχα και μακιγιάζ, δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα ρήγμα στις έμφυλες προκαταλήψεις. Αντιθέτως, η γυναίκα έγινε σύμβολο «πειρασμού» , χαρακτηρίστηκε ως «κίνδυνος» και τελικά ως η «αιτία» για μια εμφανή σεξιστική ρητορική.

Παρά την υιοθέτηση μιας πιο «θηλυκής» εμφάνισης και στυλ, ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών της σκηνής διατηρούσε μια αυξημένα μισογυνιστική στάση, τόσο στους στίχους των τραγουδιών και στα videoclips, όσο και στη συμπεριφορά τους απέναντι στις γυναίκες. Μια μπάντα η οποία βρέθηκε στο επίκεντρο της κριτικής λόγω της αντιμετώπισης των μελών τους προς τις γυναίκες υπήρξαν οι γνωστοί σε πολλούς Mötley Crüe, της οποίας ο μπασίστας Nikki Sixx κατηγορήθηκε πως κατά τη διάρκεια σεξουαλικής πράξης με μια γυναίκα, ξεγέλασε την ίδια προσποιούμενος τον ντράμερ Tommy Lee, γεγονός που αδιαμφισβήτητα παραβιάζει τα όρια της συναίνεσης. Η υποβάθμιση του γυναικείου φύλου από πλευράς Mötley Crüe μπορεί να επιβεβαιωθεί και από ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια τους (“Girls, Girls, Girls”, 1987). Το τραγούδι εξυμνεί τις στρίπερ και τις παρουσιάζει ως σεξουαλικά αντικείμενα. Το ίδιο το videoclip γυρίστηκε σε στρίπ κλαμπ.  Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσε να θεωρηθεί η επίθεση ορισμένων μελών της μπάντας Poison στην Sherry Ring σε ένα πάρτι, οι οποίοι κατά ισχυρισμό της, εκτόξευσαν ποτά στο κεφάλι της, και στη συνέχεια η ίδια οδηγήθηκε έξω από έναν security επειδή τάχα «ενοχλούσε» τους Poison. Τελευταίο αλλά εξίσου άξιο αναφοράς, είναι το τραγούδι των W.A.S.P. “Animal (F*** Like a Beast, 1984)” που έπειτα αποσύρθηκε από διάφορες δισκογραφικές, λόγω των στίχων, οι οποίοι περιείχαν εξευτελιστική σεξουαλική ρητορική.

Ιδεολογικά, η Hair Metal συμβάδιζε και υπήρξε πρωτίστως προϊόν του έντονου νεοφιλελευθερισμού της δεκαετίας του 1980, όταν και ο φακός «έπεφτε» στην αυτονομία του άνδρα, την κουλτούρα του καταναλωτισμού, και την επιμονή στην εξωτερίκευση μιας αρρενωπότητας. Η αρρενωπότητα, ακόμα και τώρα, αλλά κυρίως τότε, ήταν συνώνυμη με την οικονομική ανεξαρτησία, την καθιέρωση ενός συγκεκριμένου “Status” σε έναν κοινωνικό χώρο, και την διεκδίκηση και στο τέλος την «κατοχή» μιας γυναίκας. Όπως και προαναφέρθηκε, οι γυναίκες παρουσιάζονταν στο κοινό μάτι ως ένα τρόπαιο το οποίο ένας άντρας οφείλει να «κερδίσει» . Για παράδειγμα, οι γυναίκες στο MTV και στα εξώφυλλα των άλμπουμ αποτελούσαν διακοσμητικά στοιχεία, τα οποία ένας άντρας κόπιασε για να τα “κερδίσει”. Οι γυναίκες στην Glam Metal σκηνή του 80’ δεν έχουν ταυτότητα ούτε προσωπικότητα, καθορίζονται και αναγνωρίζονται μονάχα από ένα στοιχείο: το φύλο τους.

Ο χλευασμός των γυναικών πολύ συχνά συνοδεύεται από έναν «χιουμοριστικό» ή έστω έναν «παιχνιδιάρικο» τρόπο έκφρασης. Παρ’ όλα αυτά, οι συγκεκριμένες πράξεις συνήθως συγκαλύπτουν μια πιο βαθιά ρητορική μίσους, με στόχο την απαξίωση και τη δαιμονοποίηση των γυναικών ως σύνολο. Η Glam Metal δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Πίσω από τις μεταμφιέσεις, τα ψηλά τακούνια, τα στενά δερμάτινα κρύβονται βιασμοί, επιθέσεις, συγκαλύψεις εγκλημάτων, σεξισμός, ομοφοβία. Μέσα από επαναλαμβανόμενες μεταφορές κυριαρχίας, προωθούνται μη υγιή πρότυπα. Όσο γνωστή και ποιοτική και ας ακούγεται μια μελωδία στο αυτί, οφείλει να μην προκαλεί ζημιά στη ψυχολογική και σωματική σύνθεση μιας γυναίκας.

Φωτογραφία από Oga από το Pixabay