Portal

Παναγιώτης Λιάκος

Αύγουστος 2017, Charlottesville, VA, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Μεγάλο πλήθος διαδηλωτών έχει συγκεντρωθεί στην συγκεκριμένη πόλη της Βιρτζίνια. Σκοπός, η εναντίωση τους στην αφαίρεσή αγαλμάτων των στρατηγών της Συνομοσπονδίας, του λεγόμενου Νότου, που κατά την διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου, είχε ως αρχηγείο του την πολιτεία. Βέβαια οι διαδηλώσεις αυτές δεν είναι τυχαίες. Είναι μέρος της ατζέντας του ‘Unite the Right’, του μεγαλύτερου ίσως συλλαλητήριου της ακροδεξιάς σε αμερικανικό έδαφος τις τελευταίες δεκαετίες. Τις διαδηλώσεις αυτές, φυσικά, ακολούθησαν αντιδιαδηλώσεις, συλλήψεις αλλά και συγκρούσεις μεταξύ των παρευρισκόμενων.

Λίγα εικοσιτετράωρα αργότερα, ένα αυτοκίνητο συγκρούεται με πλήθος αντιδιαδηλωτών, σκοτώνοντας ένα άτομο και τραυματίζοντας άλλα 19. Ο δράστης του εγκλήματος, το οποίο αργότερα χαρακτηρίστηκε ως τρομοκρατική ενέργεια, συνελήφθη ενώ πιστοποιήθηκε ότι προερχόταν από τον χώρο της ακροδεξιάς. Η είδηση, αστραπιαία, μεταδίδεται σε όλο τον κόσμο. Και είναι η πρώτη ίσως φορά που γίνεται λόγος, στα μέσα της παγκόσμιας κοινότητας, για μια πολιτική και κοινωνική ιδεολογία, άγνωστη για την πλειονότητα των πολιτών. Το όνομα της: Alternative Right.

Σχεδόν 4 χρόνια μετά, το Alt Right παραμένει, ως επι το πλείστον, μια σχετικά άγνωστη ιδεολογία, τόσο για τις πράξεις της όσο και για τα χαρακτηριστικά της. Τα γεγονότα του Καπιτώλιου, τον περασμένο Γενάρη, όπου ένα μεγάλο μέρος των ταραχοποιών είχαν υπάρξει μέλη ή αυτοπροσδιορίζονται ως μέλη του κινήματος, μας αποδεικνύουν πως οφείλουμε να μάθουμε περισσότερα για αυτό. Σίγουρα το Alt Right δεν φαίνεται να παραμένει στην αφάνεια.

Από που προέκυψε το Alt Right;

Ιδρυτής του κινήματος, θεωρείται ο Richard B. Spencer. Για χρόνια το κίνημα του παρέμεινε σχετικά άγνωστο και περιορισμένου βεληνεκούς. Είναι μόλις το 2016, με την εκλογή Donald Trump, οπότε ο Spencer, αντιλαμβανόμενος την σύγχυση στην οποία βρισκόταν μεγάλο μέρος της αποξενωμένης εκλογικής βάσης των δυο μεγάλων αμερικανικών κομμάτων και των υποψηφίων τους, καθώς και την εκλογή ενός «μαύρου πρόβατου» στο πολιτικό στερέωμα ως πλανητάρχη, επιδίωξε να μεγενθύνει το κίνημα του, αναζητώντας αυτιά διατεθειμένα να τον ακούσουν και να μοιραστούν το μισαλλόδοξο του όραμα. Το κίνημα του πράγματι μεγάλωσε γρήγορα. Και ο ίδιος ήταν σε θέση να στηρίξει τόσο την εκλογή Trump το 2016 όσο και, μετά την εκτέλεση του Ιρανού στρατηγού Qasem Soleimani, την εκλογή Biden το 2020, με τα δυο επιτελεία να τον αποκηρύσσουν. 

Μολονότι γνωστός για τις νεοναζιστικές του πρακτικές αλλά και για την δράση του ως υπέρμαχος της λευκής φυλής, με πλούσια ειδησεογραφική κάλυψη εξαιτίας των απόψεων του, ο Spencer, δεν θα μπορούσαμε να πούμε πως διαφοροποιείται ιδιαίτερα από τους ιδεολογικούς του προκατόχους όπως η Ku Klux Clan. Τα ρατσιστικά σχόλια, ο φασιστικός χαιρετισμός, οι ψευδοεπιστημονικές αναλύσεις για την υποθετική κατωτερότητα όλων όσοι δεν είναι λευκοί, και η άκρατη βία που ευαγγελίζεται παραμένουν ως επί το πλείστον ίδια. Αυτό που όμως διαφέρει είναι η οργάνωση του κινήματος του, και πιο συγκεκριμένα η ιδεολογική επιρροή του πάνω στους υποστηρικτές του. Σύμφωνα με σχετικά άρθρα (βλ. πηγές παρόντος κειμένου), ο Spencer, επιθυμούσε το κίνημα του να σφετεριστεί ως ένα βαθμό την πολιτισμική παράδοση του χριστιανισμού, ακόμα και να δημιουργήσει μια νέα «θρησκεία» που θα τον αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου.

Οι παραπάνω απαιτήσεις βέβαια του Spencer φαίνεται να είναι κάτι περισσότερο από ατελέσφορες, το δε κίνημα που δημιούργησε έχει αποβεί κάτι ταυτοχρόνως μεγαλύτερο και μικρότερο από αυτό που επεδίωκε. Ακόμα και τώρα, σχεδόν 14 χρόνια μετά την επίσημη δημιουργία του, το Alt Right, παραμένει ένα χαλαρά οργανωμένο κίνημα, τα μέλη του οποίου δεν συμμερίζονται, με την ίδια απαραίτητα θέρμη, όλες τις ιδέες του «επίσημου» ηγέτη τους, ούτε απαραίτητα τον αναγνωρίζουν ως τέτοιο.

Ποια είναι λοιπόν τα χαρακτηριστικά του Alt Right;

Ο Hawley αναφέρει πως το Alt Right είναι, ως επι το πλείστον, μια ιδεολογία που ξεπερνά τις έννοιες του εθνικοσοσιαλισμού, λευκού εθνικισμού ή άλλων παρεμφερών κοινωνικοπολιτικών θεωριών, παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνει οπαδούς των εν λόγω ιδεολογιών. Βασίζεται εκτενώς στην βία, τόσο σωματική όσο και λεκτική, με σκοπό την υπονόμευση και την στοχοποίηση κάθε μειονοτικής ομάδας. Είναι μια  βαθιά ριζοσπαστική, ακροδεξιά ιδεολογία, τα μέλη της οποίας απεχθάνονται το κατεστημένο, καθώς και έννοιες τις οποίες αυτό συμβολίζει, όπως η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Ταυτοχρόνως, είναι ένα κίνημα που δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την κοινωνική πραγματικότητα και όχι τόσο για την πολιτική απόδοση της. Καταφέρνει, χωρίς να έχει πολιτική αντιπροσώπευση σε οποιαδήποτε θέση ισχύος, να αξιοποιεί την κοινωνική πραγματικότητα για να διαιωνίζεται, παραμένοντας πάντα επίκαιρη.

Τα μέλη του κινήματος, μολονότι δεν παρουσιάζουν ομοιότητες ταξικές ή πολιτισμικές, απολαμβάνουν μια σχετική ομόνοια μεταξύ τους, συσπειρωμένοι γύρω από κοινούς εχθρούς. Η συσπείρωση αυτή γίνεται κυρίως με την εναντίωση στον φεμινισμό, στην ποπ κουλτούρα και στο political correctness, που κατά την γνώμη τους «διαβρώνουν» τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού, τον οποίον έχουν την «ηθική» υποχρέωση να προστατέψουν από οποιαδήποτε απειλή, εσωτερική ή εξωτερική «αιτιολογώντας» με αυτόν το τρόπο τον ξέφρενο ρατσισμό που χαρακτηρίζει το Alt Right.

Το σχετικά εύπεπτο αυτό μήνυμα του κινήματος είναι ίσως αυτό που έχει συντελέσει, όσο κανένα άλλο, στη μεγέθυνση του. Έχει, έτσι, συσπειρώσει γύρω από έναν «ευγενή σκοπό», λευκούς εθνικιστές, ρατσιστές, φασιστικά στοιχεία, εθνικοσοσιαλιστικές συνιστώσες καθώς και ένα μεγάλό πλήθος από ανθρώπους με λιγότερο ριζοσπαστικές ιδέες, οι οποίοι έχουν βρει στο « πρόσωπο» της ανώνυμης μάζας, μια ιδεολογία που δικαιολογεί ορισμένες από τις απόψεις τους. Ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι που δεν πρέπει να αγνοήσουμε είναι και η μεγάλη συμμετοχή γυναικών στην διάρθρωση του Alt Right, που παρά τον υποφώσκοντα σεξισμό του, έχει επωφεληθεί ιδιαίτερα από την ύπαρξη τους, προάγοντας την εικόνα ενός λιγότερο επικίνδυνου και πιο φυσικού πολιτικού κινήματος.

Παρόλα αυτά, και δεδομένης της εχθρότητας που τρέφει η πλειονότητα της Αμερικής ενάντια στη μισαλλοδοξία του εν λόγω κινήματος,  το Alt Right, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ρητορική μίσους, χωρίς να παρουσιάζει ρεαλιστικές «λύσεις» στα υποτιθέμενα προβλήματα, δεν θα ήταν ικανό να εξασφαλίσει τόσο μεγάλη έκθεση μόνο από την «κακή διαφήμιση» που προσφέρουν τα αμερικανικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Έπρεπε να αναζητηθεί ένας νέος, πιο άμεσος τρόπος μετάδοσης των μηνυμάτων.

Το Διαδίκτυο, σύντομα, εξελίχθηκε στο σημαντικότερο προσηλυτιστικό εργαλείο του Alt Right. Τα eco chambers, που συχνά δημιουργούνται στο Διαδίκτυο, όπου οι διαδικτυακές κοινότητες συσπειρώνονται γύρω από κοινά θέματα συζήτησης, η, ορισμένες φορές, αυστηρή συνοχή των συζητήσεων αυτών, η διαδικτυακή ανωνυμία και η μεγάλη ελευθερία στην  πρόσληψη και μετάδοση απόψεων, θεωριών και πληροφοριών, έδωσαν την δυνατότητα στο κίνημα να μεγαλώσει, ορισμένες φορές, μάλιστα, δυσανάλογα πολύ. Πολλές διαδικτυακές προσωπικότητες ταυτίστηκαν, έστω και μερικώς, με το alt right, με αποτέλεσμα τον εξοστρακισμό τους από το διαδίκτυο ή την σύλληψη τους όταν συμμετείχαν ενεργά σε βίαια επεισόδια, όπως έγινε με ορισμένους από τους ταραχοποιούς του Καπιτωλίου, στους οποίους συμμετείχαν πρώην YouTubers.

Θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά ακόμα για την υπόθεση Alt Right. Πράγματα που δεν μπορούν να στριμωχτούν σε ένα μόνο άρθρο. Και παρά την «δημοφιλία» που φαίνεται να έχει χάσει μετα τα γεγονότα στο Charlottesville, τα γεγονότα στο Καπιτώλιο και πιο πρόσφατα η εκτέλεση των Αμερικανών ασιατικής καταγωγής στην Atlanta, μάς αποδεικνύουν ότι ένα κίνημα πραγματικά παύει να έχει επιρροή μόνο όταν δεν υπάρχουν πλέον άνθρωποι που να μπορούν να ταυτιστούν ιδεολογικά με αυτό.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως η Alt Right είναι κάτι παραπάνω από ένα κίνημα που ενεργοποιείται από τον ρατσισμό της «διπλανή» πόρτας. Είναι μια μόδα. Μια μόδα που εκμεταλλεύεται το δημοκρατικό πολίτευμα και η οποία θριαμβεύει σε κάθε φύσεως κρίση, όπως άλλωστε και κάθε ριζοσπαστική ιδεολογία. Η υγειονομική κρίση  που διανύουμε έχει αποβεί ήδη μοιραία για τη δημοκρατία και την κοινωνική αρμονία σε πάρα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας. Είναι επομένως αναγκαίο να αναγνωριστεί ο κίνδυνος, προτού η μόδα του ρατσισμού της «διπλανής» πόρτας γίνει πραγματικότητα και μετατραπεί σε ένα ακόμα βίαιο πολιτικό μόρφωμα στην χώρα μας.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από:

Time: https://time.com/charlottesville-white-nationalist-rally-clashes/

Boston Globe: https://www.bostonglobe.com/2021/01/08/opinion/violent-insurrection-years-making/

The Atlantic: https://www.bostonglobe.com/2021/01/08/opinion/violent-insurrection-years-making/

George Hawley: Hawley, G. (2017). Making sense of the alt-right. Columbia University Press.

Hawley, G. (2018). The alt-right: what everyone needs to know®. Oxford University Press.

Newsweek: https://www.newsweek.com/richard-spencer-joe-biden-trump-maga-1527141