Portal

Αντώνης Φελλάς

Η ρητορική μίσους (hate speech) δεν είναι κάτι που εμφανίστηκε με την έκρηξη των social media στη δεκαετία του 2000, ωστόσο με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και κυρίως με την ταχεία εξάπλωση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης ενισχύθηκε. Τα ΜΚΔ αναπαρήγαγαν τη ρητορική μίσους ως διαδικτυακό bullying με πρώτα και ολοφάνερα θύματα τις μειονότητες. Ρητορική μίσους είναι ο λόγος ο οποίος προσβάλλει, καταφρονεί, περιφρονεί, υποτιμά τις (φερόμενες) ιδιότητες μιας ομάδας που τυγχάνει να μην ανήκουμε.

Η ρητορική μίσους βρίσκεται στο απόγειο της καθώς στο internet υπάρχει ανωνυμία. Πίσω από μια οθόνη μπορεί να πει κανείς ότι δεν μπορεί να πει μπροστά στα άτομα που θέλει να επιβληθεί. Οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τη ρητορική μίσους δεν ενδιαφέρονται αν θα πληγώσουν τους άλλους, φτάνει να επιβάλλουν τη γνώμη τους. Υπάρχει προβληματισμός για τον τρόπο που θα μπορούσε μια φιλελεύθερη κοινωνία να απαγορεύσει τον μισαλλόδοξο λόγο, ώστε να μην περιορίζει παράλληλα το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.

Το ίδρυμα Ωνάση θεώρησε τη ρητορική μίσους ένα πολύ σημαντικό θέμα των σύγχρονων κοινωνιών και το έθεσε προς συζήτηση με άτομα τόσο από το χώρο θεάματος, όσο και της επικοινωνίας.

Το καλό πρότυπο

Για πάρα πολύ κόσμο, αλλά ακόμα και για άτομα που έχουν προβολή, ή εξουσία κατανοούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το Twitter κτλ. ως μέσα πιο χάλαρης επικοινωνίας. Ο Social Media Manager του Ιδρύματος Ωνάση, Βασίλης Μπίμπας, στη συζήτηση που για τη Ρητορική Μίσους τόνισε πως «εκεί βλέπουμε πολιτικούς να χρησιμοποιούν κακοποιητικό λόγο ή λέξεις για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που δεν θα τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν σε μια ομιλία τους ή σε μια εμφάνισή τους στην τηλεόραση. Όλο αυτό όμως επηρεάζει τους ακόλουθους τους και κανονικοποιείται 100%. Συμπερασματικά, ο κακοποιητικός λόγος γίνεται mainstream λόγος, με αποτέλεσμα ο λόγος αυτός να επεκταθεί στις παρέες και στις αναρτήσεις σου στα ΜΚΔ και οπουδήποτε αλλού».

Ο καθένας που έχει την εξουσία θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικός στο πώς χρησιμοποιεί τις λέξεις στα πιο ευαίσθητα θέματα, καθώς με αυτό το τρόπο μπορεί να επηρεάσει λανθασμένα ή να πληγώσει τους ανθρώπους που ανήκουν στη «διαφορετική» ομάδα.

Τα Social Media ως προστάτης;

Στη συζήτηση αυτή τέθηκε το ερώτημα κατά πόσον τα Social Media προωθούν τη Ρητορική Μίσους. Ο Βασίλης Μπίμπας ανέφερε πως η απάντηση για αυτό το θέμα χωρίζεται σε δύο κομμάτια, πρώτον στις ενέργειες που έχουν κάνει οι πλατφόρμες τυπικά και δεύτερον, σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Αναλυτικότερα, ο κ. Μπίμπας ανέφερε πως «όλα τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν ένα σετ από κανόνες τους οποίους πρέπει να αποδεχτούμε. Κάνοντας ένα νέο λογαριασμό πρέπει να αποδεχτούμε τους όρους κάνοντας ένα τικ. Μέσα σε αυτούς τους όρους είναι και η απαγόρευση της ρητορικής του μίσους, ο κακοποιητικός λόγος κτλ.

Παράλληλα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες εταιρείες όπως το Facebook, το Youtube, το Instagram, το Twitter έχουν διαμορφώσει ένα κοινό κώδικα καταπολέμησης του φαινομένου αυτού. Παρόλα αυτά, στην πράξη είναι όλα πολύ διαφορετικά, καθώς τα μέσα χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι «εμείς κάνουμε ότι μπορούμε, αλλά ο αλγόριθμος έχει τον πρώτο λόγο» και καθώς μιλάμε για εταιρείες που ως σκοπό είναι να έχουν κέρδος, τους νοιάζει να αυξηθεί το engagement τους. Καταλήγοντας, δεν τους νοιάζει να έχουν περισσότερο αρνητικό ή θετικό engagement. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να υπάρχει, καθώς εάν είναι αυξημένο, τότε μπορούν να πουλούν διαφημίσεις και να γίνονται όλο και πιο επικερδείς.»  

Και φτάνουμε στο ερώτημα, γίνονται όλα στο βωμό του χρήματος ή τα ΜΚΔ θέλουν όντως να προστατεύσουν τους χρήστες τους και απλά δεν έχουν βρει ακόμη τη σωστή λύση;