Portal

Κωνσταντίνος Αρχοντάκης

Οι παλαιότεροι θα θυμούνται εποχές όταν τα videogames βρίσκονταν στο στόχαστρο των ΜΜΕ και της κοινωνίας για τη «βίαιη» συμπεριφορά που προκαλούν στους νέους. Χιλιάδες άρθρα έχουν γραφτεί για το θέμα, ενώ τόσο εγχώρια, όσο και διεθνή μέσα έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου αρκετές φορές ήδη από τις απαρχές του είδους, στη δεκαετία του 1980.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ηλεκτρονικών μέσων ψυχαγωγίας δεν φαίνεται να σχετίζεται με επιθετική συμπεριφορά, σύμφωνα ακόμα με και τις τελευταίες έρευνες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.  Άρα, αν τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν μετατρέπουν την νεολαία μας σε βίαιη, τότε σε τι την μετατρέπουν;

Από το 1980 ακροδεξιές ομάδες έχουν δημιουργήσει μια σειρά από websites και ηλεκτρονικές κοινότητες για να παρακάμψουν τον έλεγχο της κοινωνίας, να διασπείρουν τις ιδέες τους και να στρατολογήσουν νέους οπαδούς στους κόλπους τους.

Από εφαρμογές στο κινητό, όπως το Discord που το 2019 έγινε στόχος του FBI για τη χρήση του από την λεγόμενη Εναλλακτική Δεξιά (Alt-Right), μέχρι την αποκάλυψη της Wall Street Journal για την πριμοδότηση ακροδεξιού περιεχομένου στο Facebook (μετά από εντολή του ίδιου του Mark Zuckerberg), η παγκόσμια ακροδεξιά φαίνεται πως κατέχει την τεχνολογία περισσότερο από όσο φανταζόμαστε.

Αλλά τι σχέση έχει η διείσδυση των ακροδεξιών ομάδων στα μέσα δικτύωσης με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια;

Η αρχή του φαινομένου ξεκινά με το επονομαζόμενο GamerGate τον Αύγουστο του 2014, όταν χιλιάδες χρήστες του διαδικτύου αντέδρασαν στην «εισβολή» στις πλατφόρμες ηλεκτρονικών παιχνιδιών στοιχείων που χαρακτήρισαν ως «ακραία μαρξιστικά» και «απειλή στην ελευθερία της έκφρασης», με λεκτικές επιθέσεις και απειλές θανάτου [a][b][c] ενάντια σε σχεδιαστές παιχνιδιών και δημοσιογράφους.

Σύμφωνα με το Politico, η μανιασμένη αντίδραση των χρηστών σε μια συγκριτικά ήπια κριτική των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και την υστερία του 1990, τόσο για την αισθητική κάποιων τίτλων, όσο και για το πολιτικό περιεχόμενο που συγκεκριμένοι τίτλοι προωθούν, πυροδότησε τη μαζική εισροή ακροδεξιών φωνών στον κόσμο των ηλεκτρονικών παιχνιδιών.

Η δυναμική τους συγκέντρωση και παρουσία έπεισε ακόμα και σημαντικές εταιρίες του χώρου να ανασκευάσουν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν συγκεκριμένους τίτλους. Το 2018, το δημοφιλές Battlefield V προκάλεσε πανικό ανάμεσα στο κοινό, μόνο και μόνο για τη συμμετοχή ενός γυναικείου χαρακτήρα στο παιχνίδι.

Λιγότερο πανικό προκάλεσε η συμπερίληψη, για πρώτη φορά σε βιντεοπαιχνίδι για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο,  μιας ιστορίας από τη Γερμανική πλευρά (Κεφάλαιο «Το Τελευταίο Tiger», εικονιζόμενο). Στο εν λόγω παιχνίδι, μύθοι της «ηρωικής» αντίστασης των Ναζιστικών δυνάμεων στο Ρήνο, όσο και της γερμανικής στρατιωτικής τιμής υπερπροβάλλονται, με ελάχιστα στοιχεία να θυμίζουν τις φρικαλεότητες του Ολοκαυτώματος και των βάρβαρων αντιποίνων των κατακτητών.

Ωστόσο τα πρωτεία ρητορικής μίσους και ακροδεξιού περιεχομένου κερδίζει μακράν το παιχνίδι στρατηγικής Hearts of Iron IV. Ένας ιστορικός τίτλος με σημαντική έρευνα όσον αφορά την εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, το Hearts of Iron προσφέρει εναλλακτικές ιστορικές διαδρομές και σημαντικό ιστορικό περιεχόμενο που θα μπορούσε να ωθήσει κάποιον να ερευνήσει την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο.

Αντ’ αυτού, οι χρήστες φαίνεται ότι έχουν οδηγηθεί σε έναν άτυπο ανταγωνισμό δημιουργίας ολοένα και πιο φασιστικού και ρατσιστικού περιεχόμενου, το οποίο διακινείται ως «ανεπίσημο υλικό». Στην περίπτωση της Ευρώπης, λόγω της γερμανικής νομοθεσίας για την απαγόρευση ναζιστικών συμβόλων, οι χρήστες έχουν επιδοθεί στο να δημιουργούν υλικό με σβάστικες, χιτλερικά τραγούδια και ομιλίες του Χίτλερ υπό το πρίσμα της «ιστορικής ακρίβειας». [1][2][3]

Η Ομάδα Χ, ο φασίστας Γεώργιος Κοσμίδης αλλά και ο Ιωάννης Μεταξάς [4] προφανώς έχουν την αντίστοιχη τιμητική τους από τους εγχώριους αλλά και ξένους θαυμαστές του παιχνιδιού, ενώ ανεπίσημο υλικό κυκλοφορεί με τα ιστορικώς… αναχρονιστικά τραγούδια, αλλά και τη σημαία της Χρυσής Αυγής. Αντίστοιχα ενεργή φαίνεται να είναι για την ελληνική κοινότητα του παιχνιδιού και… η Μεγάλη Ιδέα, και η Αναγέννηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας [5].

Βεβαίως, δεν βαραίνει όλο το πρόβλημα τους χρήστες των παιχνιδιών. Η βιομηχανία των ηλεκτρονικών παιχνιδιών έχει μια μακρά ιστορία να δημιουργεί τίτλους με απρόσμενα πολιτικό περιεχόμενο. Αρκεί να ειπωθεί ότι μετά το 2001 ολοένα και περισσότεροι τίτλοι ήταν και είναι εστιασμένοι γύρω από το θέμα της ισλαμικής τρομοκρατίας, (πχ. το counter strike), των πολεμικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και την ηρωοποίηση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, με αποκορύφωμα το απαγορευμένο Six Days in Fallujah, βασισμένο στην πολιορκία της ομώνυμης Ιρακινής πόλης από τις αμερικάνικες δυνάμεις.

Η δημιουργία της “κοινότητας”

Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια από μόνα τους δεν είναι το πρόβλημα. Άλλωστε κάθε εταιρεία προσπαθεί να δημιουργεί τίτλους που να έχουν όσο δυνατόν μεγαλύτερη απήχηση στο κοινό. Το αποτέλεσμα είναι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια κατά την συντριπτική τους πλειονότητα να αποφεύγουν πολιτικά ζητήματα. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν ο παίχτης αφήνει την κονσόλα για να συνδεθεί στο διαδίκτυο και την κοινότητα που δημιουργείται γύρω από αυτούς τους τίτλους και τις αντίστοιχες ιδέες.

Σύμφωνα με άρθρο του Telegraph, οι ακροδεξιές ομάδες ξοδεύουν αρκετό χρόνο σε πλατφόρμες μαζικής δικτύωσης και στοχεύουν στο κοινό των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, κυρίως σε όσους χρήστες ασχολούνται ήδη με τίτλους στρατηγικής και δράσης, όπου η φασιστική προπαγάνδα μπορεί να περάσει πιο απαρατήρητη ως «ιστορική πτυχή». Έτσι, μια αναζήτηση για το παιχνίδι Hearts of Iron φέρνει ένα τσουνάμι προτάσεων με το Χίτλερ στο preview του βίντεο [6].

Σημαντική συμβολή σε αυτό το ακροδεξιό κίνημα έχει και η σχετικά νέα τάση από το 2014 στο YouTube, με χρήστες να σχολιάζουν την επικαιρότητα. Υπάρχουν χαρακτηριστικές περιστώσεις  youtubers, οι οποίοι ξεκίνησαν την πολιτική τους καριέρα από τα φόρα των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, από όπου άντλησαν και το εκλογικό τους ακροατήριο. Τέτοιο παράδειγμα ήταν και ο χρήστης SargonofAkkad, που ορμώμενος από το GamerGate [7][8][9] κατέληξε να πολιτεύεται δύο φορές με το ακροδεξιό κόμμα του UKIP στη Σκωτία.

Και για μια χώρα όπως τη δική μας, όπου οι νέοι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στο σπίτι καταναλώνοντας τόσο ηλεκτρονικά, όσο και συμβατικά προϊόντα διασκέδασης μέσα στην δεκαετή πλέον κρίση (και πολύ περισσότερο τώρα λόγω κορωνοϊού), θα έπρεπε να μας απασχολεί σοβαρά η στόχευση των ακροδεξιών ομάδων. Σύμφωνα άλλωστε με έρευνες, οι Έλληνες κατατάσσονται πολύ ψηλά όσον αφορά την κατανάλωση περιεχομένου στο Youtube (3^ο πιο δημοφιλής ιστότοπος στην Ελλάδα).

Πηγή φωτογραφίας: https://www.adl.org/free-to-play.