Portal

Αγγελική Πιτσόλη

Η κα Σπυριδούλα Ίριδα Σπανέα είναι δημοσιογράφος, ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ και έχει ειδικευτεί στα ολυμπιακά, εκτός ποδοσφαίρου και μπάσκετ, και τα μη ολυμπιακά αθλήματα. Από το 1999 έως σήμερα εργάζεται στην εφημερίδα «Καθημερινή». Το 2020 τιμήθηκε ως αθλητική συντάκτρια με το ανώτερο βραβείο του Ιδρύματος Μπότση. Η δημοσιογράφος παρακολούθησε στενά το θέμα των παρενοχλήσεων στον αθλητικό χώρο και των σχολίων που λάμβαναν χώρα στο επικοινωνιακό πεδίο των social media.

Τη ρώτησα για το λόγο μίσους στη δημοσιογραφία και το σεξισμό στον επαγγελματικό χώρο:

Πρόσφατα το Υφυπουργείο Αθλητισμού, στο πλαίσιο του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης για την «Προστασία των Παιδιών στον Αθλητισμό», διοργάνωσε διαδικτυακή ημερίδα με θέμα «Σπάσε τη Σιωπή – Μίλησε, Μην Ανέχεσαι». Εκεί η Ολυμπιονίκης της ιστιοπλοΐας, Σοφία Μπεκατώρου δημοσιοποίησε την προσωπική της κακοποίηση από παράγοντα της Ομοσπονδίας του αθλήματος. Έχετε κάνει ρεπορτάζ και παρακολουθείτε στενά το θέμα. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για αυτό;

Πρώτα από όλα η Σοφία Μπεκατώρου και όπως και άλλοι αθλητές είναι φίλοι μου. Όταν είσαι 20-21 χρόνια με ανθρώπους στον ίδιο χώρο, οι σχέσεις σου περνούν σε άλλη διάσταση. Μπορώ να πω συγχαρητήρια στη Σοφία που πήρε το θάρρος και κατήγγειλε. Βέβαια η Σοφία κατήγγειλε για να νιώσει καλά ψυχολογικά και το αποφάσισε όταν έμαθε ότι ο συγκεκριμένος παρενοχλεί έφηβες. Η Σοφία αξίζει διπλά συγχαρητήρια γιατί χάριν σε αυτή την πράξη άνοιξαν στόματα και από άλλα επαγγέλματα.

Η αθλητική δημοσιογραφία ήταν ένας ανδροκρατούμενος επαγγελματικός χώρος. Αισθανθήκατε ποτέ διακρίσεις λόγω του φύλου σας ή σεξιστική συμπεριφορά από συναδέλφους, προϊσταμένους και αθλητές;

Σίγουρα στα πρώτα μου βήματα. Αλλά ήδη είχα καλύψει το Πειραϊκό-Ναυτιλιακό ρεπορτάζ, το οποίο είναι «αντρικό» ρεπορτάζ, ήταν τουλάχιστον τώρα δεν γνωρίζω πως είναι. Τη μια στιγμή συνομιλούσα με εφοπλιστές και την άλλη στιγμή βρισκόμουν στις φυλακές Κορυδαλλού και έκανα συνεντεύξεις από βαρυποινίτες. Όταν πήγα στο αθλητικό ρεπορτάζ ήταν αστείο κάποιος να μου φερθεί με διάκριση ή να προσπαθήσει να μου «την πει». Έπαιξε ρολό η αρχική επαφή μου με ένα πολύ δύσκολο ρεπορτάζ το Πειραϊκό-Ναυτιλιακό , που τουλάχιστον στην εποχή που το έκανα εγώ το θεωρώ πατέρα και μητέρα όλων των ρεπορτάζ.

Με ποιον τρόπο πρέπει να αντιμετωπίζονται τέτοιου είδους συμπεριφορές διακρίσεων;

Ας το πάρουμε λίγο διαφορετικά. Υπάρχουν πολλές συναδέλφισσες οι οποίες έχουν τάξει σε συναδέλφους τα πάντα προκειμένου να ανελιχθούν στις δουλειές. Ας μη βλέπουμε μόνο την πλευρά του άντρα που θα προσεγγίσει μια γυναίκα, ας δούμε και τη  γυναίκα που χρησιμοποιεί το φύλο της για να εξελιχθεί. Είτε είναι άξια και το αξίζει να πάρει μια θέση σε μια δουλειά ή σε ένα κανάλι με ότι αυτό συνεπάγεται, είτε δεν είναι άξια, όπως και τα πολλά παραδείγματα που συμβαίνουν. Από την άλλη μεριά η γυναίκα όταν είναι ξεκάθαρη και δείξει τη θέση της δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Η γυναίκα όπως και ο άντρας πρέπει να κρατάνε τη θέση τους. Το είδαμε αυτό και με τη Σοφία Μπεκατώρου και με άλλες γυναίκες αλλά και συναδέλφους άντρες. Όπως με το θέμα γνωστού συναδέλφου που έφτασε να είναι διευθυντής σε δημόσιο κανάλι χωρίς απολυτήριο λυκείου.

Βία στον αθλητισμό. Υπήρξαν περιστατικά βίας, λεκτικής, ψυχολογικής, σωματικής, οικονομικής κατά τη διάρκεια της καριέρας σας ή υπήρξατε μάρτυρας τέτοιων περιστατικών ;

Κακά τα ψέματα, στην αρχή της καριέρας μου, πριν συνεργαστώ με την Καθημερινή είχα αρκετή πίεση με αποτέλεσμα να φύγω από δουλειές γιατί δεν συμφωνούσα ή γιατί ήθελαν άλλα πράγμα και εγώ δεν συμφωνούσα και δεν υπήρχε περίπτωση να μπω στο μισθολόγιο. Φυσικά στην Καθημερινή δεν ίσχυε τίποτα από όλα αυτά που είχα αντιμετωπίσει, γιατί εκεί υπήρχε επαγγελματισμός και μπήκα με τις γνώσεις μου και τα πτυχία μου.

Τον Ιανουάριο 2020, η επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανακοίνωσε πως το μισθολογικό χάσμα μεταξύ αντρών και γυναικών στην Ελλάδα, ανέρχεται σε 12,5%. Στην πολυετή σας καριέρα υπήρξαν εργασίες για τις οποίες αμειφθήκατε λιγότερο ή εργαστήκατε περισσότερο, από έναν άντρα συνάδελφό σας, για τα ίδια χρήματα;

Εμάς το μισθολόγιο μας είναι σταθερό αναλόγως τα χρόνια εργασίας, οπότε τα χρήματα είναι συγκεκριμένα. Από εκεί και πέρα κακά τα ψέματα υπήρξαν εποχές που έπρεπε να εργάζομαι περισσότερο για να αποδείξω ότι είμαι το ίδιο άξια όσο ένας άντρας.

Έπειτα από τη δημοσιοποίηση του θέματος Μπεκατώρου, ήρθαν στην επιφάνεια αρκετά περιστατικά κακοποίησης και από άλλους επαγγελματικούς χώρους. Ορισμένοι εξέφρασαν αμφιβολίες για τα κίνητρα των θυμάτων και υποτίμηση για τη σοβαρότητα των γεγονότων. Κάποιοι άλλοι ονόμασαν την κακοποίηση φλερτ. Πως σχολιάζετε αυτά τα περιστατικά ανθρώπων, που είτε επώνυμα είτε ανώνυμα, εκφράστηκαν με « λόγο μίσους» στα social media;

Ας ξεκινήσουμε με περιπτώσεις τουλάχιστον τρεις που γνωρίζω στο twitter, καλύπτονται πίσω από ψευδώνυμα, αλλά γνωρίζω ποια πρόσωπα είναι, οι οποίοι προσπάθησαν μέσω από τους followers τους, να κατασκευάσουν ένα κλίμα κατά της Σοφίας. Η μια συγκεκριμένη κυρία που το διοργάνωσε αυτό, είναι έμμισθη στην Ομοσπονδία, και πρόκειται για ένα τρολ που δεν διστάζει να φτάσει σε εκβιασμό ακόμα προκειμένου να καταφέρει οι παράγοντες της ελληνικής ιστιοπλοΐας να παραμείνουν εκεί, ώστε να παραμείνει και η ίδια. Και τα υπόλοιπα προφίλ ήταν δικά της προκειμένου να δημιουργήσει αρνητικό κλίμα κατά της Σοφίας. Όμως η αλήθεια είναι ότι το υγιές κοινό του twitter αντέδρασε με αποτέλεσμα να την αντιμετωπίζουν αρκετά σκληρά. Από την άλλη μεριά τι να λέμε για ανώνυμους λογαριασμούς όταν η γραμματέας της Γενικής Ομοσπονδίας Ιστιοπλοΐας, επώνυμα ανέβασε ένα ειρωνικό σχόλιο στο facebook, γράφοντας σε αγοραίο ύφος ότι στην ηλικία που η Σοφία κακοποιήθηκε, αυτή  ήταν δασκάλα σε φροντιστήριο. Και πάλι το υγιές κομμάτι των χρηστών της επιτέθηκε και αναγκάστηκε και το κατέβασε. Βέβαια η ανάρτηση έγινε screen shot και υπάρχει γιατί τα γραπτά μένουν.

Και η χρήση της τεχνολογίας βοηθάει, τη διάδοση του λόγου μίσους, ωστόσο το υγιές κομμάτι του twitter πήρε τα μέτρα του.

Ακριβώς. Δεν είναι τυχαίο ότι τα hashtag Σοφία Μπεκατώρου ήταν για δυο τρεις ημέρες τα βασικά hashtag στο twitter.

Από τη δεκαετία του 1990 και έπειτα, που άρχισαν σταδιακά να καθιερώνονται οι ψηφιακές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και η ψηφιακή δημοσιογραφία, οι αναγνώστες συμμετέχουν ενεργά, ως πολίτες δημοσιογράφοι και ως χρήστες των κοινωνικών δικτύων και σχολιαστές. Υπήρχε ρητορική μίσους στην εποχή της παραδοσιακής δημοσιογραφίας;

Πάντα υπήρχε και πάντα θα υπάρχει! Μην ξεχνάμε πως υπάρχουν και Μέσα που πρόκεινται σε κάποιο κόμμα ή σε κάποια ποδοσφαιρική/αθλητική ομάδα, οπότε είναι αναμενόμενο να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του Μέσου που δουλεύουν. Για παράδειγμα δεν μπορείς να γράφεις στην εφημερίδα «Πρωταθλητής» πόσο καλός ήταν ο Παναθηναϊκός και πόσο άχρηστος ο Ολυμπιακός, γιατί είναι μια εφημερίδα που το κοινό της είναι Ολυμπιακοί ή το αντίθετο με την εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ.

Ή με την εφημερίδα το ΦΩΣ, γιατί είμαστε στον Πειραιά;

Ναι ή το ΦΩΣ!

Έπειτα από ένα ακραίο περιστατικό της επικαιρότητας, για το οποίο αισθανθήκατε πόνο, θυμό, αδικία, νιώσατε ποτέ την ανάγκη να γράψετε ή να σχολιάσετε με «λόγο μίσους» ενάντια σε αυτόν ή αυτήν που το προκάλεσε;

Πολλές φορές θέλω, όχι ακριβώς λόγο μίσους, αλλά να γράψω πράγματα στα social media για ανθρώπους που κάνουν αντίστοιχα με αυτά που περιέγραψα πριν, αλλά τελευταία στιγμή αποφασίζω να μην πατήσω το enter και να μην δημοσιευτούν γιατί σκέφτομαι τη δουλειά που κάνω και ότι δεν θα δώσω αξία σε ανώνυμα τρολ που δεν έχουν το θάρρος της άποψής τους, να μιλήσουν επωνύμως. Εγώ τις απόψεις μου τις γράφω και τις υπογράφω.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχετε μεγάλη διάδραση με το κοινό σας. Όταν γράφετε για ένα θέμα της επικαιρότητας που μπορεί να είναι κοινωνικά κατακριτέο, λαμβάνεται σχόλια με λόγο μίσους προς το θέμα αυτό, από τους αναγνώστες σας; Πως διαχειρίζεστε αυτές τις εκφράσεις του κοινού;

Ας πάρουμε πάλι το θέμα της Σοφίας. Στο θέμα αυτό κάθε ένας που θα έγραφε κάτι αρνητικό από κάτω, επειδή είμαι χρόνια στο αθλητικό ρεπορτάζ, καταλαβαίνω και για ποιο λόγο το έκανε, οπότε δεν άξιζε τον κόπο να ασχοληθώ καθόλου. Τους άφηνα στο υπόλοιπο κοινό, να τους απαντήσει. Παρακολουθώ τα πάντα αλλά δεν έχω διάδραση για τέτοια θεματολογία. Εάν φυσικά γίνει κάποιος προσβλητικός, ευτυχώς η τεχνολογία μας δίνει το δικαίωμα να διαγράψουμε το σχόλιο και να τον μπλοκάρουμε.

Πριν κλείσουμε θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας, ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει μια δημοσιογράφος, για να είναι διαχρονική, ποιοτική και αγαπητή στο κοινό.

Το πιο βασικό είναι να αγαπάει αυτό που κάνει. Να μη σταματήσει ποτέ να βάζει τον εαυτό της στη θέση του κοινού της. Δηλαδή εγώ από μικρή είμαι με μια ερώτηση στο στόμα και αυτά που θέλω εγώ να μάθω σίγουρα τα θέλει και το κοινό μου. Να σέβεται τον εαυτό της και το κοινό της και να προσπαθεί να έχει μια τίμια σχέση μαζί του. Προτείνω σεβασμό, έρευνα, αγάπη και σχέση με το κοινό.