Portal

Σπυριδούλα Γαντζούδη

Το δικαίωμα να είμαστε ελεύθεροι να εκφράζουμε τις σκέψεις ή απόψεις μας είναι ένα σημαντικό ανθρώπινο δικαίωμα και αποτελεί μέρος του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ένα πολύτιμο δικαίωμα, τόσο επειδή οι σκέψεις, οι απόψεις και η ικανότητά μας να επικοινωνούμε είναι στο επίκεντρο της έννοιας του ανθρώπου, όσο και επειδή η επικοινωνία και η συζήτηση είναι ουσιαστικής σημασίας για την οικοδόμηση μιας αποτελεσματικής δημοκρατικής κοινωνίας. Η κατανόηση των άλλων και η στενή συνύπαρξη με αυτούς εξαρτώνται από την ανοιχτή και ελεύθερη επικοινωνία, ακόμη και εάν μερικές φορές πρέπει να ακούμε απόψεις με τις οποίες δε συμφωνούμε. Ωστόσο, η ελευθερία της έκφρασης δεν είναι ένα «απόλυτο» δικαίωμα, που ισχύει πάντοτε και δε γνωρίζει όρια. Είναι ένα δικαίωμα που πρέπει να ισορροπεί με τα δικαιώματα των άλλων ή με το καλό της κοινωνίας εν γένει. Όταν η έκφραση είτε είναι άκρως επικίνδυνη για ορισμένα άτομα ή ενδέχεται να αποβεί επιζήμια για την κοινωνία, τότε μπορεί να περιοριστεί. Με λίγα λόγια ο καθένας μας έχει το δικαίωμα να μπορεί να εκφραστεί όποτε και όπως θέλει αλλά χωρίς αυτό να προσβάλλει και να δείχνει με το δάχτυλο κάποιο άτομο ή μία ομάδα ατόμων λόγω κάποιων προκαταλήψεων ή στερεοτύπων.

Ο λόγος μίσους έχει πάρει τα τελευταία χρόνια τεράστια έκταση και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το διαδίκτυο έχει με πολλούς τρόπους, θετικό αντίκτυπο στην κοινωνία. Καθιστά εύκολη την επικοινωνία καθώς και την διάδοση γνώσεων για όλα τα σημαντικά θέματα. Ωστόσο έχει επίσης διευρύνει τα κοινωνικά στερεότυπα και διευκολύνει τη διάδοση μηνυμάτων μίσους καθώς και τις υποκινήσεις βίας, τα οποία διανέμονται και ενισχύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τρόπους που πριν δεν ήταν δυνατοί.

Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι επιβλαβή και να δημιουργούν στερεότυπα που βάζουν τους ανθρώπους σε συγκεκριμένα κουτιά, μπορεί επίσης να είναι ένα μέρος όπου διαφορετικοί άνθρωποι μπορούν να δουν τον εαυτό τους να εκπροσωπείται.

Η ελευθερία της έκφρασης και ο λόγος μίσους στο διαδίκτυο για τα οποία μίλησα πιο πάνω συνδέονται. Οι παραβιάσεις στο διαδίκτυο που αφορούν τη διάδοση της ρητορικής μίσους και στα ζητήματα που αναφέρονται εμπλέκεται η δημόσια και ιδιωτική ζωή των ατόμων και καθήκον είναι στους κρατικούς φορείς να προστατεύσουν τα βασικά έννομα αγαθά που απειλούνται. Η ρύθμιση της συμπεριφοράς στο διαδίκτυο από τις μεγάλες εταιρίες λογισμικού και πρόσβασης με πρωτόκολλα και κανόνες δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αρμοδιότητα του νομοθέτη για περιορισμό των ελευθεριών, παρά μόνον να την συμπληρώσει. Η θεωρία της αυστηρής παρακολούθησης και της λογοκρισίας για να μειωθεί ο όγκος της ρητορικής μίσους στον κυβερνοχώρο δεν είναι εφικτή γιατί θα είχε επιπτώσεις στον σημαντικό ρόλο του διαδικτύου ως φόρουμ ελεύθερης συζήτησης και διαλόγου. Το γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι ιστότοποι είναι ιδιοκτησίας ιδιωτικών εταιρειών σημαίνει ότι είναι δύσκολο να τηρήσουν τους νόμους των κυβερνήσεων γιατί υπακούν στον νόμο της αγοράς και του κέρδους. Το μόνο που μπορεί να αλλάξει αν μπορεί την πολιτική τους είναι η πίεση των ίδιων των χρηστών που τα χρησιμοποιούν.

«Αν δεν πιστεύουμε στην ελευθερία έκφρασης των ανθρώπων που απεχθανόμαστε, τότε δεν πιστεύουμε καθόλου σ ’αυτήν»
                                 Νόαμ Τσόμσκι.