Portal

Νίκος Αστυρακάκης

Τα τελευταία χρόνια, η ρητορική μίσους έχει γίνει ένα όλο και πιο διαδεδομένο πρόβλημα στο διαδίκτυο. Με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων και των πλατφορμών επικοινωνίας στο διαδίκτυο, έχει γίνει πιο εύκολο από ποτέ για άτομα να εκφράσουν τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους σε ένα μεγάλο ακροατήριο. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει επίσης ότι η ρητορική μίσους μπορεί να διαδοθεί γρήγορα και εύκολα, οδηγώντας σε σοβαρές συνέπειες για τα άτομα και την κοινωνία συνολικά.

Η ρητορική μίσους στο διαδίκτυο μπορεί να λάβει πολλές μορφές, συμπεριλαμβανομένων των ρατσιστικών σχολίων, των ομοφοβικών απόψεων, των εχθρικών σχολίων κατά συγκεκριμένων ομάδων και των απειλών. Οι ενέργειες αυτές διαδίδονται μέσω διαφόρων πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης και ιστοσελίδων, καθιστώντας πιο δύσκολη την αντιμετώπιση του προβλήματος. Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε τη σοβαρότητα του θέματος και να λάβουμε μέτρα για την πρόληψη της ρητορικής μίσους και τη διάδοσή της στο διαδίκτυο.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο είναι η δυνατότητά της να ριζοσπαστικοποιήσει ανθρώπους και ομάδες. Οι διαδικτυακές κοινότητες που προωθούν τη ρητορική μίσους μπορούν να δημιουργήσουν δωμάτια αντήχησης όπου τα άκρα απόψεις κανονικοποιούνται και ενισχύονται, οδηγώντας σε μεγαλύτερη πιθανότητα ατόμων να ασκούν μισαλλόδοξη ή βίαιη συμπεριφορά. Αυτό έχει δειχθεί σε περιπτώσεις διαδικτυακής ριζοσπαστικοποίησης από εξτρεμιστικές ομάδες, όπως λευκοί υπερμάχοι και υποστηρικτές του ISIS.

Οι επιπτώσεις της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο μπορούν επίσης να επηρεάσουν αρνητικά την κοινωνική συνοχή και τη δημόσια συζήτηση. Η ρητορική μίσους μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και διαίρεση των ανθρώπων με διαφορετικές απόψεις και πεποιθήσεις. Για παράδειγμα, ένας ακροδεξιός διαδικτυακός χώρος μπορεί να προωθεί την αντιπαλότητα κατά των μεταναστών και να προβάλλει τα συμφέροντα του εν λόγω χώρου ως αντιθέτων ως προς αυτά της παραδοσιακής κοινωνίας. Σε αυτήν την περίπτωση, η ρητορική μίσους μπορεί να δημιουργήσει μια κατακερματισμένη κοινωνία που βασίζεται σε μια φανταστική αντίθεση μεταξύ "εμάς" και "αυτών".

Η ρητορική μίσους στο διαδίκτυο μπορεί επίσης να έχει σοβαρές συνέπειες για τα άτομα που στοχοποιούνται. Μπορεί να οδηγήσει σε παρενόχληση, απειλές και ακόμη και σωματική βία. Αυτό μπορεί να έχει μια βαθιά επίδραση στην ψυχική υγεία και την ευημερία του ατόμου, καθώς και στην ικανότητά του να συμμετέχει πλήρως σε διαδικτυακές και φυσικές κοινότητες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ρητορική μίσους μπορεί ακόμη και να συμβάλλει σε αυτοτραυματισμό ή αυτοκτονία.

Ένα συγκλονιστικό παράδειγμα αυτής της επίδρασης της ρητορικής μίσους είναι η περίπτωση του Tyler Clementi. Ο Clementi ήταν φοιτητής που αυτοκτόνησε το 2010 μετά από τη δημοσιοποίηση ενός βίντεο που τον έδειχνε να έχει σεξουαλική επαφή με έναν άλλο άνδρα στο δωμάτιο του κολλεγίου του. Η ρητορική μίσους κατά των ομοφυλόφιλων ενίσχυσε την αίσθηση του Clementi ότι ήταν αποκλεισμένος από την κοινωνία και τον έκανε να αισθανθεί ανυπόφορη πίεση και ντροπή για τη σεξουαλικότητά του. Η δημοσιοποίηση του βίντεο στο διαδίκτυο ενίσχυσε αυτήν την αίσθηση και οδήγησε τον Clementi στην απελπισία και την αυτοκτονία. Η περίπτωση αυτή αναδεικνύει τη σημασία της αντιμετώπισης της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και της προώθησης μιας πιο συνεκτικής, δίκαιης κοινωνίας.

Προσπάθειες για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο έχουν γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν εφαρμόσει πολιτικές και εργαλεία για την αναγνώριση και αφαίρεση της ρητορικής μίσους και των ομάδων μίσους. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες δεν έχουν επιτύχει πλήρως και η ρητορική μίσους συνεχίζει να εξαπλώνεται στο διαδίκτυο. Μερικοί έχουν προτείνει ότι χρειάζεται μεγαλύτερη ρύθμιση και επιβολή, ενώ άλλοι έχουν καλέσει για μεγαλύτερη έμφαση στην εκπαίδευση και στην ευαισθητοποίηση.

Στο πλαίσιο των προτάσεων για μεγαλύτερη ρύθμιση και επιβολή, μερικοί πολιτικοί και δικηγόροι έχουν καλέσει για νομοθεσία που θα περιορίζει τη δημοσίευση ρητορικής μίσους και θα επιβάλλει αυστηρότερες ποινές για τους παραβάτες. Στο πλαίσιο της έμφασης στην εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση, οργανισμοί και οργανώσεις καλούν σε εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης για τις επιπτώσεις της ρητορικής μίσους και του ρατσισμού, ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν με σεβασμό και ενδιαφέρον τις διαφορετικότητες. Επίσης, ορισμένες εταιρείες και ιδρύματα έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ασφάλειας στο διαδίκτυο, όπως για παράδειγμα το πρόγραμμα "Διαγραφή της Βίας" που ξεκίνησε από την UNESCO και το YouTube.

Τελικά, η αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο θα απαιτήσει μια πολυεπίπεδη προσέγγιση. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει προσπάθειες για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων που συμβάλλουν στην ρητορική μίσους, καθώς και τεχνικές λύσεις για τον εντοπισμό και την αφαίρεση της ρητορικής μίσους από τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Εκστρατείες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης μπορούν επίσης να παίξουν ένα κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της κατανόησης και του σεβασμού της πολυμορφίας και της πολυφωνίας και στην καταπολέμηση της ρητορικής μίσους.

Συμπέρασμα, η ρητορική μίσους στο διαδίκτυο είναι ένα σοβαρό και πολύπλοκο πρόβλημα που απαιτεί προσοχή και δράση. Παρά τη δυσκολία του ζητήματος, οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους πρέπει να είναι συνεχείς και πολυδιάστατες, με τη συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερομένων φορέων και στρατηγικών. Μόνο εργαζόμενοι από κοινού μπορούμε να ελπίζουμε να δημιουργήσουμε ένα πιο ασφαλές και περιεκτικό διαδικτυακό περιβάλλον για όλους.

Ενδεικτικές πηγές

Chen, G. M. (2013). Tweet this: A uses and gratifications perspective on how active Twitter use gratifies a need to connect with others. Computers in Human Behavior, 29(4), 1482-1492. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.01.026

Citron, D. K., & Norton, H. J. (2011). Intermediaries and hate speech: Fostering digital citizenship for our information age. Boston University Law Review, 91(6), 1435-1468.

Council of Europe. (2016). Hate speech. https://www.coe.int/en/web/human-rights-channel/hate-speech

European Commission. (2016). Code of conduct on countering illegal hate speech online. https://ec.europa.eu/info/publications/code-conduct-countering-illegal-hate-speech-online_en

Finkelhor, D., Mitchell, K. J., & Wolak, J. (2002). Online victimization: A report on the nation's youth. National Center for Missing & Exploited Children. https://www.unh.edu/ccrc/pdf/CV138.pdf

Ksiazek, T. B., Malthouse, E. C., & Webster, J. G. (2010). News-seekers and avoiders: Exploring patterns of total news consumption across media and the relationship to civic participation. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 54(4), 551-568. https://doi.org/10.1080/08838151.2010.517814

Nockleby, J. T. (2016). Addressing hate speech through the lens of cyber-ethics. Business Ethics Quarterly, 26(4), 469-495. https://doi.org/10.1017/beq.2016.14

United Nations. (2019). UN strategy and plan of action on hate speech. https://www.un.org/en/genocideprevention/documents/UN%20Strategy%20and%20Plan%20of%20Action%20on%20Hate%20Speech%2018%20June%20SYNOPSIS.pdf

Wojcieszak, M., & Price, V. (2013). From inclusive deliberation to electoral polarization: Twitter use in the 2010 US congressional election. Journal of Computer-Mediated Communication, 18(2), 118-140. https://doi.org/10.1111/jcc4.12006