Portal

Καμπάνη Αφροδίτη

Σε μια εποχή, που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης κυριαρχούν, αναπαράγονται και επηρεάζουν την κοινή γνώμη, η εικόνα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας είναι συχνά συνδεδεμένη με προκαταλήψεις, στερεότυπα και περιστατικά ρητορικής μίσους. Η τηλεόραση, τα κοινωνικά δίκτυα και οι τίτλοι ειδήσεων, παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιλαμβάνεται και αντιμετωπίζει τη διαφορετικότητα. Από τραγικές περιπτώσεις, όπως η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, μέχρι και ‘’χαλαρές’’ συζητήσεις σε εκπομπές περί σεξουαλικής ταυτότητας και drag shows, τα ΜΜΕ είναι πολλές φορές συνένοχοι στο στιγματισμό και στην περιθωριοποίηση των μελών αυτής της κοινότητας. Η ρητορική μίσους δεν εκφράζεται πάντα με ύβρεις, μπορεί να κρύβεται πίσω από ‘’χιουμοριστικά’’ σχόλια, υπερβολές αλλά και σιωπή. Πώς τα ελληνικά media διαχειρίζονται την παρουσία των ΛΟΑΤΚΙ+; Συμβάλλουν στην αποδοχή τους ή στον κοινωνικό αποκλεισμό;

Η περίπτωση του Ζακ Κωστόπουλου πρόκειται για μια δημόσια δολοφονία, όταν το 2018 ο ακτιβιστής, drag queen και μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου έξω από ένα κοσμηματοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας. Τα ελληνικά media αντί να επικεντρωθούν στην βιαιότητα της κατάστασης και στην ταυτότητα του θύματος, επέλεξαν να κάνουν victim blaming, παρουσιάζοντας την είδηση ως «απόπειρα ληστείας από τοξικομανή», χωρίς κάποια έρευνα. Στα πρώτα ρεπορτάζ, αναπαράχθηκαν γνωστά στερεότυπα που χαρακτήριζαν τον Ζακ  «επικίνδυνο» και «παραβατικό», ενώ η αναφορά στην queer ταυτότητά του άφησε περιθώρια ιδίως σε πρωινές εκπομπές για ειρωνικά σχόλια. Το κύριο θέμα της είδησης αποπροσανατολίστηκε, καθώς κανείς δεν εστίασε στο ποιος δολοφονήθηκε και από ποιον, αλλά στο αν προκλήθηκε τρόμος στους μαγαζάτορες και ζημιές στο μαγαζί. Αντί να δείξουν σεβασμό, τα ΜΜΕ λειτούργησαν με ψυχρότητα και συνενοχή. Ο Ζακ δεν αντιμετωπίστηκε σαν θύμα αλλά σαν πρόβλημα. Η προσέγγιση αυτή αποκαλύπτει τις προθέσεις των ελληνικών media για στιγματισμό και περιθωριοποίηση της διαφορετικότητας. Η ρητορική μίσους στην περίπτωση αυτή δεν εκδηλώνεται με βίαιο λόγο αλλά με παραλείψεις, σιωπή και διαστρεβλώσεις των γεγονότων.

Η παραπάνω υπόθεση υπογραμμίζει την ενίσχυση ρητορικής μίσους από τα ΜΜΕ, μέσω του τρόπου που επιλέγουν για την παρουσίαση ενός περιστατικού. Ωστόσο η ρητορική αυτή δεν περιορίζεται μόνο στις σοβαρές και ακραίες περιπτώσεις. Εντοπίζεται και στις καθημερινές εκπομπές, με τις ‘’χαλαρές’’ συζητήσεις στα πάνελ για τα drag shows και την queer κουλτούρα γενικότερα. Η παρουσία των drag καλλιτεχνών και ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων σε τηλεοπτικές εκπομπές, συνοδεύεται με ειρωνικά σχόλια, αμήχανα βλέμματα και misgendering. Η διαφορετικότητα δεν προβάλλεται ως κάτι φυσιολογικό και αποδεκτό, αλλά ως κάτι παράξενο, αφύσικο και άξιο χλευασμού. Οι συζητήσεις γύρω από τα drag shows και τους καλλιτέχνες, περιορίζονται μόνο σε ερωτήσεις για το αν είναι κατάλληλο για παιδιά, παραλείποντας να εξηγήσουν περαιτέρω την συγκεκριμένη τέχνη. Ακολουθούν προσβλητικά σχόλια, όπως «ας κάνουν ότι θέλουν σπίτι τους» «ακατάλληλο για παιδιά» «προκλητικό», «υπερβολικό», υποβαθμίζοντας έτσι την queer έκφραση, καθώς την προβάλλουν ως ξένη και απειλητική. Αυτή η ρητορική μίσους, κρύβεται πίσω από το ‘’χιούμορ’’ και κανονικοποιεί τον κοινωνικό αποκλεισμό. Τονίζει στον τηλεθεατή πως πρόκειται για κάτι που πρέπει να σχολιαστεί ή ακόμα και να περιοριστεί, αντί να αναδείξει και να ‘’αγκαλιάσει’’ την σημασία της queer ταυτότητας. Έτσι συντηρείται η απαξίωση και η υποτίμηση χωρίς να γίνονται βήματα για την αποδοχή της διαφορετικότητας.

Η ρητορική μίσους απέναντι στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα δεν γίνεται πάντα αντιληπτή, κρύβεται πολλές φορές πίσω από την ‘’σάτιρα’’, την παραπληροφόρηση και τις ανακρίβειες σε ειδήσεις. Τα ΜΜΕ οφείλουν να εκπαιδεύουν και να ενημερώνουν ολοκληρωμένα το κοινό τους, ώστε να αποφεύγονται οι προκαταλήψεις και η λογική του μίσους απέναντι στο διαφορετικό. Αντιθέτως με κάθε σχόλιο που γίνεται, με τους ειρωνικούς ή διαστρεβλωμένους τίτλους και τις προβολές επιλεκτικών εικόνων, δημιουργείται ένα κλίμα φόβου, αντιπάθειας και έλλειψης σεβασμού. Για να υπάρξει ισότητα στην πράξη , τα media οφείλουν να δώσουν χώρο και φωνή σε κάθε ταυτότητα να εκφραστεί ελεύθερα χωρίς περιορισμούς.

Φωτογραφία από Alexander Grey: https://www.pexels.com/el-gr/photo/1209843/