Portal

Νικόλας Κολυτάς

Αστυνομικοί στη Νέα Σμύρνη καταγράφηκαν να φωνάζουν «πάμε να τους γαμήσουμε, τελειώσανε πάμε, θα τους σκοτώσουμε».

Τους τελευταίους μήνες έχει ανοίξει σε μεγάλο βαθμό ο διάλογος σχετικά με τις συστηματικές παρεκτροπές στη ρητορική και τη δράση της ελληνικής αστυνομίας. Οι καταγγελίες πολιτών για βίαιη μεταχείριση από τη μεριά των οργάνων της τάξης πληθαίνουν διαρκώς, αναδεικνύοντας με τον πιο τραγικό τρόπο ένα υπαρκτό φαινόμενο. Φορείς όπως η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου αλλά και η Διεθνής Αμνηστία έχουν τονίσει επανειλημμένα την ύπαρξη του προβλήματος:

-«Οι Έλληνες αστυνομικοί είναι κυριολεκτικά οι μοναδικοί πολίτες, και βεβαίως οι μοναδικοί δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι μπορούν να παραβιάζουν συστηματικά και δημοσίως το νόμο, χωρίς συνέπειες. Και όχι μόνο να παραβιάζουν το νόμο και να ευτελίζουν κάθε έννοια συνταγματικής τάξης, αλλά και να θέτουν σε διακινδύνευση τη ζωή και την υγεία των συνανθρώπων μας. Η συμπεριφορά της ελληνικής αστυνομίας είναι ευθέως προσβλητική για το πολίτευμά μας και ευθέως προσβλητική για την αξιοπρέπειά μας» (Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, 07/12/2020)

-«Η Διεθνής Αμνηστία έχει τεκμηριώσει πολλά τέτοια περιστατικά (ενν. αστυνομικής βίας), συμπεριλαμβανομένων κακομεταχειρίσεων κατά ατόμων κατά τη σύλληψη ή/και την κράτηση, αλλά και υπερβολικής χρήσης βίας, κατάχρησης χημικών ερεθιστικών/δακρυγόνων και κακομεταχείρισης διαδηλωτών/ριών και ανθρώπων που συγκεντρώνονταν σε πλατείες σε μια περίοδο που χαλάρωναν οι περιορισμοί λόγω του κορονοϊού. Σε αυτά τα περιστατικά, περιλαμβάνεται επιπλέον η κακομεταχείριση προσφύγων και μεταναστών/ριών, κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων επαναπροώθησης, σε περιπτώσεις κράτησης ή όταν απλά περπατούσαν στον δρόμο» Διεθνής Αμνηστία, 07/12/2020)

Στην κινητοποίηση της Νέας Σμύρνης ενάντια στην αστυνομική αυθαιρεσία και καταστολή, χιλιάδες πολίτες βγήκαν στο δρόμο διατρανώνοντας την αντίθεσή τους στην κατάχρηση εξουσίας από τη μεριά της αστυνομίας, με αφορμή τον ξυλοδαρμό πολίτη στην πλατεία της περιοχής. Στη συγκέντρωση συμμετείχε πλήθος κόσμου, ο οποίος τάχθηκε ανοιχτά ενάντια στις πρακτικές και ρητορικές μίσους οι οποίες πηγάζουν από επίσημα θεσμικά όργανα του κράτους. Παρόλα αυτά τα δελτία ειδήσεων εστίασαν περισσότερο στις φαντασμαγορικές εικόνες των συγκρούσεων οι οποίες έλκουν το ενδιαφέρον και ενδεχομένως συντάσσονται με συγκεκριμένες πολιτικές κατευθύνσεις.

Στο περιθώριο της κινητοποίησης υπήρξε όντως ένταση κατά την οποία επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι πλήθους φορέων σχετικά με την εκτροπή και την ανεξέλεγκτη δράση μερίδας της ελληνικής αστυνομίας. Προφανώς και υπήρξαν βίαιες αντιδράσεις από μερίδες του κόσμου, αλλά όταν επίσημα κρατικά όργανα λειτουργούν με τρόπο εξωθεσμικό τότε ανακύπτει πραγματικό ζήτημα.

Μια γλαφυρή καταγραφή αυτής της προβληματικής κατάστασης έγινε από κάμερα πολίτη στην οποία ακούγονται ξεκάθαρα αστυνομικοί να φωνάζουν «πάμε να τους γαμήσουμε, τελειώσανε πάμε, θα τους σκοτώσουμε». Παράλληλα κυκλοφόρησε πρόσθετο οπτικοασκουστικό υλικό στο οποίο έχει καταγραφεί αστυνομικός να υψώνει απειλητικά το πιστόλι του και άλλο στο οποίο γίνεται βίαιη και παράνομη είσοδος αστυνομικών σε κατάστημα προκειμένου να προχωρήσουν σε συλλήψεις και προσαγωγές.

Μεγάλο ενδιαφέρον στην όλη συζήτηση παρουσιάζει ο ρόλος και η χρήση των μέσων, παλιών και νέων στην αποτύπωση των παραπάνω γεγονότων. Τα «παλιά μέσα» (τύπος, ραδιόφωνο, τηλεόραση) παραμένουν σε μεγάλο βαθμό μονόδρομα με αποτέλεσμα την επιλεκτική παρουσίαση συγκεκριμένων θεμάτων της επικαιρότητας. Αυτό γίνεται σαφές στην πλαισίωση και τον τρόπο παρουσίασης των γεγονότων στη Νέα Σμύρνη. Στον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ, όταν η βουλευτής του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη αναφέρθηκε στο ότι αστυνομικοί φώναξαν τη φράση «πάμε να τους γαμήσουμε, τελειώσανε πάμε, θα τους σκοτώσουμε» γεγονός που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε προβληθεί, της ζητήθηκε να απολογηθεί για τη συγκεκριμένη φρασεολογία, ενώ η ίδια την ανέφερε όχι για να την υποστηρίξει αλλά να την καταγγείλει δημόσια. Σε ένα τηλεοπτικό σταθμό δηλαδή η καταγγελία ενός λόγου μίσους, αντιμετωπίστηκε ως λόγος μίσους. Πρόκειται για αντιστροφή της πραγματικότητας.

Αντίθετα στα «νέα μέσα» φαίνεται ότι διαμορφώνεται μια διαφορετική κατάσταση. Το διαδίκτυο ενισχύει την επανάσταση στην κυκλοφορία της πληροφορίας με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Οι νέες δομές επικοινωνιακών σχέσεων που συνιστούν ένα σύστημα πολλαπλών παραγωγών, διανεμητών, καταναλωτών, δημιουργούν νέες διόδους διάδοσης της πληροφορίας και της είδησης, οι οποίες ξεπερνούν τα τοπικά ή εθνικά όρια. Το βίντεο ενός μέλους κοινωνικής δικτύωσης στην Ελλάδα μπορεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να γίνει προσβάσιμο σε πολίτες στην άλλη άκρη της γης, τη στιγμή που τα παραδοσιακά ΜΜΕ ενδεχομένως να μη μεταδώσουν ποτέ το συγκεκριμένο περιεχόμενο.

Κάτι τέτοιο φαίνεται πως συνέβη σε μεγάλο βαθμό τις τελευταίες ημέρες. Δεκάδες βίντεο και εικόνες που καταγράφουν την αναπαραγωγή λόγων και πρακτικών μίσους από αστυνομικούς έκαναν το γύρο του διαδικτύου εμπλουτίζοντας το δημόσιο διάλογο με υλικό που υπό άλλες συνθήκες πιθανώς να μην ήταν ορατό. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός, ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι δίοδοι επικοινωνίας και πληροφόρησης οι οποίοι ελέγχονται από συγκεκριμένες εταιρείες. Για παράδειγμα το τελευταίο διάστημα στο Facebook σημειώθηκαν πολλά περιστατικά κατεβάσματος αναρτήσεων, προφίλ και σελίδων που σχολίαζαν ή παρουσίαζαν οπτικοακουστικό υλικό καταγραφής της αστυνομικής αυθαιρεσίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι λογοκρίθηκαν και αφαιρέθηκαν από το Facebook δημοσιευμένες φωτογραφίες επαγγελματιών φωτορεπόρτερ ή ακόμη και πολιτικών οργανώσεων.

Η περίοδος έντασης που διανύουμε αντανακλάται σε μεγάλο βαθμό στο δημόσιο διάλογο. Οι συζητήσεις που γίνονται μέσα στην κοινωνία περνούν στο διαδίκτυο και επιστρέφουν πάλι πίσω μέσω μιας διαρκούς αλληλοτροφοδότησης. Παράλληλα τα «παλιά μέσα» παρότι μονόδρομα συνεχίζουν συνδράμουν σε μεγάλο βαθμό στην ιεράρχηση της δημόσιας συζήτησης ειδικά σε συνθήκες εγκλεισμού και lockdown. Σε αυτό το πλαίσιο η καταγραφή της αναπαραγωγής λόγου μίσους από τα επίσημα όργανα της τάξης ποικίλει και διαφέρει ανά είδος μέσου και πολιτικής απόχρωσης των παραγωγών του εκάστοτε περιεχομένου.

Το ζήτημα είναι να ανοίξει το συγκεκριμένο ζήτημα στη δημόσια συζήτηση τόσο θεσμικά όσο και σε επίπεδο κοινωνίας. Φορείς για τα δικαιώματα του ανθρώπου, πολιτικές και συνδικαλιστικές οργανώσεις, φοιτητικοί σύλλογοι και μαθητικές ομάδες, μεταναστευτικές συλλογικότητες, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και πλήθος μεμονωμένων πολιτών έχουν κατά περιόδους καταγγείλει πρακτικές και ρητορικές μίσους από την ελληνική αστυνομία. Ίσως σήμερα, μετά από όλα όσα έχουν συμβεί, είναι μια ευκαιρία να ασχοληθούμε όλοι σοβαρά με ένα προβληματικό φαινόμενο που μαστίζει δεκαετίες την ελληνική κοινωνία.