Portal

Μαρία Μωραϊτη

Στις αρχές Απριλίου η είδηση για τη δολοφονία της 28χρονης και του αδερφού της από τον εν διαστάσει σύζυγό της στο Πήλιο πυροδότησε συζητήσεις και προβληματισμούς γύρω από το θέμα της έμφυλης βίας και της προστασίας των γυναικών που υφίστανται οποιαδήποτε μορφή βίας. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ, η γυναίκα είχε ζητήσει εισαγγελική παρέμβαση και επιβολή περιοριστικών μέτρων, εξαιτίας της επαναλαμβανόμενης κακοποιητικής συμπεριφοράς του εν διαστάσει συζύγου της. Ωστόσο, ο τελευταίος αφέθηκε ελεύθερος, αφού του έγιναν οι απαραίτητες συστάσεις και λίγο αργότερα διέπραξε το έγκλημα. Ο δράστης εισέβαλε στο σπίτι της οικογένειας της 28χρονης και μετά από έναν έντονο καυγά την τραυμάτισε θανάσιμα με μαχαίρι και έπειτα μαχαίρωσε και τον αδερφό της, τον οποίο είχε καλέσει η γυναίκα για βοήθεια.

Στην Ελλάδα οι γυναικοκτονίες εντάσσονται στο άρθρο 299 του Ποινικού Κώδικα, για την ανθρωποκτονία καθώς δεν καλύπτονται από άλλη σχετική διάταξη. Δεν υφίσταται δηλαδή έγκλημα λόγω μισογυνισμού, αν και στον Ποινικό Κώδικα προβλέπεται διάταξη για εγκλήματα με ρατσιστικό χαρακτήρα (άρθρο 82^Α). Οι γυναικοκτονίες είναι ένα «αόρατο», αλλά υπαρκτό έγκλημα που καλύπτεται συνήθως από δικαιολογίες όπως η υπερβολική αγάπη, η ζήλεια και οι οικογενειακές συγκρούσεις. Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές που προβάλλεται κατ’ αυτόν τον τρόπο από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πάρα ταύτα, τα τελευταία χρόνια η δημοσιογραφία διερευνά περισσότερο τις συνθήκες των ανθρωποκτονιών και το κίνητρο του δράστη, ιδιαίτερα όταν το θύμα είναι γυναίκα. Επιπλέον, η ανάδειξη του προβλήματος της έμφυλης βίας, μέσω ενεργειών ευαισθητοποίησης έχει συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην ανάδειξη των γυναικοκτονιών ως ακραία μορφή εκδήλωσης πατριαρχικών και σεξιστικών πεποιθήσεων και συμπεριφορών.

Μια ανθρωποκτονία χαρακτηρίζεται ως γυναικοκτονία, εάν το θύμα είναι γυναίκα ή κορίτσι και το έγκλημα έχει διαπραχθεί λόγω του φύλου του θύματος και με πρόθεση. Ο όρος ανθρωποκτονία δεν δίνει πληροφορίες για το κίνητρο του δράστη, που πιθανόν να είναι η έμφυλη βία. Επιπρόσθετα, η χρήση του όρου ανθρωποκτονία δεν αναδεικνύει τις κοινωνικές διαστάσεις του προβλήματος, καθώς το κατατάσσει αυτόματα στη γενική εγκληματικότητα και όχι στα εγκλήματα που έχουν ως κίνητρο την πατριαρχία και το σεξισμό, καλύπτοντας με τον τρόπο αυτό τις πραγματικές διαστάσεις της έμφυλης βίας. Τα εγκλήματα που μπορούν να χαρακτηριστούν ως γυναικοκτονίες, χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: πρώτον, σε αυτά που διαπράττονται από το σύντροφο ή σύζυγο, δεύτερον, σε αυτά που ο δράστης είναι άγνωστος στη γυναίκα και συνοδεύονται από σεξουαλική βία, και, τρίτον, στα εγκλήματα τιμής όταν το έγκλημα συνδέεται με ζητήματα προίκας. Η δέουσα νομική αναγνώριση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας θα συνεισφέρει στην περαιτέρω διερεύνηση εγκλημάτων, των οποίων η αιτία είναι η έμφυλη βία. Επίσης, οι θεσμοί και τα μέσα ενημέρωσης θα κληθούν να αντιμετωπίσουν με πιο συστηματικό τρόπο τα αίτια των γυναικοκτονιών.

Στην Ελλάδα, όπως προαναφέρθηκε, οι γυναικοτονίες δεν αναγνωρίζονται νομικά ως αυτοτελές έγκλημα. Για το λόγο αυτό, και λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης και διερεύνησης του θέματος, δεν αναγνωρίζεται ως υπαρκτό πρόβλημα από μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Κατά το χρονικό διάστημα 2019-2020 καταγράφηκαν 12 δολοφονίες γυναικών. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο δράστης ήταν είτε πρώην είτε νυν σύντροφος ή σύζυγος των γυναικών που δολοφονήθηκαν. Συνήθως τέτοιας φύσης εγκλήματα διαπράττονται από άνδρες, αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες που είναι μέλη της οικογένειας. Ενέργειες που θα συνέβαλαν στην αναγνώριση του εγκλήματος της γυναικοκτονίας είναι η συλλογή στοιχείων σε εθνικό επίπεδο, όπου θα περιλαμβάνονται το φύλο του θύματος, η σχέση δράστη – θύματος, το κίνητρο, καθώς και καταγραφές φορέων από προηγούμενες παρεμβάσεις αντιμετώπισης κακοποιητικών συμπεριφορών.

Τέλος, η ενδελεχής έρευνα γύρω από τις γυναικοκτονίες, θα αναδείξει πληροφορίες και στοιχεία που είναι κρίσιμα για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών, φαινομένων που αποτελούν ακραία εκδήλωση της πατριαρχίας.

Πηγή:

Τετράδια Κοινωνικής Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής, Σχολή Πολιτικών Επιστημών (2020). «Γυναικοκτονίες: διαπιστώσεις, ερωτήματα και ερωτηματικά» Επιμ. Πετράκη Γ. Αθήνα: Gutenberg