Portal

Αθηνά Θανάση

Ένα άρθρο των Times που αναφερόταν στην αντικατάσταση δημόσιων πάγκων (στο Παρίσι) που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, με καινούρια, μοντέρνας αισθητικής παγκάκια φιλικά ως προς τα δύο φύλα, αποτέλεσε την αφορμή για το παρακάτω ερώτημα:

Πώς μια αλλαγή στη σχεδίαση «δημόσιας επίπλωσης» μπορεί να αντικατοπτρίζει ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές και θα μπορούσε να μας οδηγήσει σε υγιέστερους, πιο συμπεριληπτικούς δημόσιους χώρους;

Στο ίδιο άρθρο, επισημαίνεται πως οι γυναίκες αποφεύγουν να κάθονται σε παγκάκια που κοιτούν προς τον δρόμο, καθώς γίνονται αποδέκτριες σεξιστικών και προσβλητικών σχολίων από τους διερχόμενους άντρες. Mια ακόμα εμπειρία στη συλλογή των γυναικών -που έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με διαφορετικές εκφάνσεις της ανισότητας των φύλων προκαλεί τον φόβο σεξουαλικής θυματοποίησης, καθώς ανησυχούν ότι το «σπάσιμο» της «δημόσιας αδιαφορίας»* με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε φυσική επίθεση.

Σε αντίθεση, οι άντρες επιθυμούν την εξωστρέφεια και επιλέγουν να κάθονται σε παγκάκια με πρόσωπο προς τον δρόμο.

Η νέα σχεδίαση παρέχει μια νέα οργάνωση του κοινωνικού χώρου και δημιουργεί μια νέα αίσθηση κοινότητας. Γυναίκες και άνδρες αλληλεπιδρούν με τον περιβάλλοντα χώρο με διαφορετικό τρόπο, καθώς τα διαφορετικά υλικά και οι κλίσεις δημιουργούν διαφορετικές κοινωνικές πραγματικότητες. Τα δημόσια παγκάκια ενώ είναι συχνά αόρατα στο τοπίο, στην πραγματικότητα έχουν κεντρική σημασία για την εκτίμησή μας για τα τοπία. Υπάρχει πλέον μια δυνατότητα για νέες θέσεις σε δημόσιους χώρους, που επιτρέπει να καθόμαστε σε στάσεις που θα ήταν αποδεκτές μόνο στη σφαίρα της οικιακής ζωής.

Μιλώντας με πιο πρακτικούς όρους:

• περιορίζεται σε σημαντικό βαθμό η οπτική επαφή με διαπεραστικά, διερευνητικά βλέμματα που σε κάνουν να σκύβεις το κεφάλι από ντροπή κι ας μην έχεις κάνει κάτι το επιλήψιμο, και που σου προκαλούν διάφορα σωματικά συμπτώματα (πχ. μυϊκή ένταση, δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία)
• περιορίζεται το “catcalling” που συνήθως συνοδεύεται από ανεπιθύμητα σεξουαλικά σχόλια, άσεμνες χειρονομίες, σφυρίγματα, επίμονα και προκλητικά σεξουαλικά καλέσματα αλλά και άλλες, θεωρητικά, σωματικά αβλαβείς συμπεριφορές (πχ. ήχοι φιλιού),
• ελαττώνεται το "manspreading" -και τα ανεπιθύμητα αγγίγματα- που είναι κυριολεκτικά παντού δίπλα σε κάθε γυναίκα και παραβιάζει δημόσια τον χώρο της,
• υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, ενισχύεται το αίσθημα ασφάλειας και η κοινωνικότητα.

Οι περιπτώσεις σεξισμού στον δημόσιο χώρο είναι ένα πρόβλημα υπαρκτό: μπορεί να είναι σοβαρές ή ήσσονος σημασίας, εξωφρενικά προσβλητικές ή τόσο κανονικοποιημένες που να περνούν απαρατήρητες και να μην διαμαρτυρόμαστε γι’αυτές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δημιουργούν ένα απειλητικό κλίμα στη δημόσια σφαίρα και περιορίζουν την αυτονομία.

*Πηγή φωτογραφίας: Unsplash/Kenniku Tolato

*«Η άρρητη συμφωνία των μελών μιας κοινωνίας να αφήνουν ο ένας τον άλλον ήσυχο στο δημόσιο χώρο -να μην κοιτάζουν επίμονα, να μη χαιρετάνε (αν δεν βλέπουν κάποιο γνωστό), να μη σχολιάζουν. Εξαίρεση αποτελούν μόνο οι λεγόμενες «ανοιχτές κατηγορίες» (open persons), κατηγορίες, δηλαδή, για τις οποίες θεωρείται φυσικό να τις σχολιάσει κάποιος άγνωστος στο δρόμο, όπως όταν ένας περαστικός συνοδεύει ένα παιδί, ένα ζώο συντροφιάς, είναι ντυμένος με αποκριάτικο κοστούμι κλπ.»