Portal

Γιώργος Θωμόπουλος

Μια από τις χαρακτηριστικότερες «προσπάθειες» της FIFA και της UEFA για ένα άθλημα «ανόθευτο» από οτιδήποτε δεν σχετίζεται με το αγωνιστικό του σκέλος, είναι η καμπάνια του «no politica». Πρόκειται, ουσιαστικά, για την ρητή απαγόρευση συσχέτισης του ποδοσφαίρου με πολιτικό περιεχόμενο, κινήματα και ιδεολογίες, τόσο από τους φιλάθλους - οπαδούς, όσο και από τους πρωταγωνιστές του αθλήματος. Η προσπάθεια εξάλειψης αυτής της συσχέτισης έχει αναγκάσει τις ομοσπονδίες να ορίσουν τεράστια ποσά για τιμωρίες προς αυτούς που «καταπατούν» τα όρια ποδοσφαίρου - πολιτικής.

Πολύ πριν την εφαρμογή του «no politica» και ειδικότερα σε περιόδους τεταμένων πολιτικών κρίσεων, οι εξέδρες των γηπέδων μετατρέπονταν σε «φερέφωνο» ιδεολογιών που προωθούσαν την εχθρότητα, την μισαλλοδοξία, τη σύγκρουση και την απειλή. Άλλοτε, οι κυβερνήσεις και κάποια καθεστώτα (με κυρίαρχο παράδειγμα την Ναζιστική Γερμανία, αλλά και τις δικτατορίες σε χώρες της Λατινικής Αμερικής) χρησιμοποιούσαν το ποδόσφαιρο και το ισχυρό του έρεισμα στην δημόσια σφαίρα για να αυξήσουν τη δημοφιλία τους σε μεγάλη μερίδα του λαού.

Σε αντιδιαστολή με το «no politica», η FIFA και η UEFA προωθούν μηνύματα κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων, κατά της ξενοφοβίας, του bullying και οποιασδήποτε μορφής ρητορικής μίσους. Το “αν” και “κατά πόσο” οι δύο ομοσπονδίες τηρούν στο έπακρο αυτές τις αξίες, είναι μια άλλη ιστορία (που πιστέψτε με, είναι «πονεμένη»). Ακόμα, όσον αφορά το «no politica» έχει παρατηρηθεί καθ’ όλη τη διάρκεια εφαρμογής του μια «άνιση» προσέγγιση και εξέταση σε περιπτώσεις που πολιτικά μηνύματα εμφανίζονται στις εξέδρες των γηπέδων ή επικαλούνται από τους πρωταγωνιστές του αθλήματος.

Σε σχέση με τα παραπάνω, υπάρχουν δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι οργανωμένοι οπαδοί της Ντιναμό Κιέβου (Ουκρανία) φημίζονται για τις ακροδεξιές και ρατσιστικές τους αντιλήψεις, που δεν διστάζουν να «γνωστοποιούν» και στις εξέδρες. Σε ένα περιστατικό ρατσιστικού παραληρήματος το 2015 η UEFA, παρ’ ότι τιμώρησε τους Ουκρανούς με τρεις αγωνιστικές κεκλεισμένων των θηρών (συν 50.000 ευρώ) εν τέλει «έριξε» την ποινή τους στη μια αγωνιστική.

Δύο χρόνια αργότερα, οι οπαδοί της Λέγκια Βαρσοβίας (Πολωνία) για να τιμήσουν τη συμπλήρωση 73 χρόνων από την Εξέγερση της Βαρσοβίας, σχημάτισαν ένα επιβλητικό κορεό που έγραφε: «Κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης της Βαρσοβίας, οι Γερμανοί σκότωσαν 160.000 ανθρώπους, ανάμεσά τους χιλιάδες παιδιά» (δείτε τη φωτογραφία του άρθρου). Τα λόγια αυτά συνοδεύονταν από την μορφή ενός αγοριού και έναν στρατηγό των Ες-Ες να το σημαδεύει με πιστόλι στο κεφάλι. Παρά το ανθρωπιστικό μήνυμα αυτού του κορεό, ενάντια στις ναζιστικές κτηνωδίες και τα εγκλήματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η UEFA τιμώρησε τους Πολωνούς με 35.000 ευρώ.

Η απάντηση «ακόμα και η καταγγελία των ναζιστικών εγκλημάτων θεωρείται πολιτικό μήνυμα» μπορεί, τεχνοκρατικά να θεωρηθεί ορθή. Όμως το ανθρωπιστικό μήνυμα στη συγκεκριμένη καταγγελία δεν μπορεί να «κοστίζει» 15.000 ευρώ λιγότερα από έναν πολιτικοποιημένο και ακροδεξιό ρατσιστικό λόγο μίσους. Γι’ αυτό, άλλωστε, η συγκεκριμένη απόφαση προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα αποδοκιμασίας προς την ευρωπαϊκή ομοσπονδία.

Ωστόσο, μέσα σε ένα κλίμα πόλωσης και υπό το βάρος της αρνητικής δημοσιότητας, οι FIFA-UEFA έχουν προσφύγει κατά καιρούς σε πιο «ευέλικτες» στάσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η στήριξη του συνθήματος «Black Lives Matter», αλλά και οι αντιδράσεις της FIFA υπό το βάρος των καταγγελιών για τις συνθήκες εργασίας στην κατασκευή των γηπέδων για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 στο Κατάρ. Η «μεροληπτικότητα» που σχετίζεται με αυτές τις αποφάσεις γεννάει αδιάκοπα νέα ερωτήματα και προβληματισμούς.

Κλείνοντας, μπορεί το «no politica» να στοχεύει εύλογα στην εξάλειψη πολιτικών μηνυμάτων από το «Όμορφο Παιχνίδι» και σαν καμπάνια να θεωρείται απαραίτητη, όμως η ύπαρξή του οδηγεί περισσότερο σε αμφίβολες πρακτικές, παρά σε ποιοτικές λύσεις. Όσο τα μηνύματα μισαλλόδοξου λόγου και ρητορικής μίσους, συνδεόμενα ή μη, με την πολιτική κάνουν την εμφάνισή τους, τόσο θα αυξάνονται οι απαιτήσεις για παραδειγματισμό. Για την ώρα, η κατάσταση μένει… μετεξεταστέα.